CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2009
 |
Phantasy of Spring
Feldman: Spring of Chosroes.
Schönberg: Fantasie op. 47.
Xenakis: Dikhtas.
Zimmermann: Vioolsonate.
Carolin Widmann (viool), Simon Lepper (piano)
ECM New Series 2113 • 52’ •
10 maart 2007 was de geplande datum van de wereldpremière van het Vioolconcert van Robin de Raaff, te spelen door Carolin Widmann in de ZaterdagMatinee, met Jaap van Zweden en het Radio Filharmonisch Orkest. De Raaff miste zijn deadline en zijn Vioolconcert werd vervangen door het Eerste Vioolconcert van Prokofjev. Een noodgreep die voor geen van de betrokkenen gunstig uitpakte. Jammer, want Carolin Widmann is een aanstormend talent dat vooral in het eigentijdse repertoire excelleert. Vooral, maar niet uitsluitend, want haar eerste cd op het label ECM was gewijd aan de vioolsonates van Robert Schumann, en opende een schokkend nieuwe inkijk in de ziel van deze gekwelde toonmeester (klik hier).
De naam Widmann klinkt bekend voor geïnteresseerden in de muziek van vandaag. Jörg Widmann, klarinettist en componist, is de broer van Carolin, en mag zich verheugen in een snel toenemende internationale belangstelling. Onlangs speelde het Cleveland Orchestra zijn orkestwerk ‘Chor’ op tournee in het Concertgebouw in Amsterdam. Carolin zit intussen ook niet stil, zij presenteert hier haar tweede cd op het label ECM, met werken van recente componisten, die inmiddels zijn toegetreden tot het Pantheon der grote namen uit de twintigste eeuw.
 |
|
| Carolin Widman |
Ze opent met Morton Feldman (1926-1987), de man die het componeren met een minimum aan noten en een fluisterzacht stemmetje tot een kunst heeft verheven. Spring of Chosroes verwijst naar een zeldzaam Perzisch tapijt, een van de passies van Feldman. De subtiele herhalingen die zo karakteristiek zijn in de patronen van die antieke kunstvoorwerpen worden hier tot klinkend materiaal omgevormd.
De overgang naar de vioolsonate van Bernd Aloïs Zimmermann (1918-1970) komt aan als een mokerslag. Zimmermann werd op het verkeerde moment geboren: zijn leerjaren bracht hij door in het leger van Adolf Hitler – hij legde de nadruk op het feit dat hij niemand had gedood – en hij moest in het na-oorlogse muzikale klimaat wedijveren met zijn jongere landgenoot Stockhausen. Of hij uit die virtuele competitie als overwinnaar te voorschijn zal komen is nu nog onderwerp van speculatie, maar zijn opera Die Soldaten begint steeds meer vaste voet in het repertoire te krijgen. De vioolsonate uit 1950 die Widmann hier speelt is de grote verrassing van deze cd, het product van een 42-jarige die zijn ontwikkelingsgang minstens tien jaar in de ijskast heeft moeten zetten. De samengebalde energie is overweldigend. Zijn al even sterke hoboconcert schreef hij twee jaar later (klik hier).
Arnold Schoenberg (1874-1951) greep in zijn Phantasie opus 47 terug op de klassieke traditie om sonates de benaming ‘met begeleiding van’ mee te geven. In dit geval is de vioolpartij eerst als zelfstandige solo neergeschreven, waarop de piano naderhand op toepasseljke momenten de ruimte voor een bescheiden commentaar heeft gekregen. Het resultaat is onvervalste Schoenberg, die zijn omverwerpende theorieën niet wist te paren aan een gelijkwaardige gebarentaal, maar vasthield aan de gestiek van Robert Schumann.
Iannis Xenakis (1922-2001) was evenveel componist als architect: in zijn muziek horen we vooral structuren. Motivische details worden opgeofferd aan het grote gebaar. Glissandi zijn belangrijker dan thematiek, clusters en geluidswolken staan voor harmonieën. ‘Dikhtas’ betekent zoveel als dualisme en de onverenigbare kwaliteiten van viool en piano, waarover een componist als Strawinsky zich beklaagde, worden hier juist uitgebuit.
Carolin Widmann heeft op deze cd gekozen voor pianist Simon Lepper en samen leveren ze een spannend recital af. Een kort recital, dat wel. ECM mikt op kwaliteit, niet kwantiteit. De toelichtingen zijn uiterst lezenswaardig en de opname is zoals altijd bij dit label boven iedere discussie verheven.