CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2021

U weet het inmiddels wel: veel bewerkingen zie ik gewoon niet zitten, ik heb er niks mee. Ze worden de laatste tijd steeds vaker en steeds meer ten tonele gevoerd, om voor mij onduidelijke redenen. Mijn simpele standpunt is dat ze toegevoegde waarde moeten bieden ten opzichte van het origineel en helaas is dat in mijn optiek slechts weinig het geval. Ik gun eenieder zijn eigen plezier, maar ik bespreek dergelijke uitgaven doorgaans niet. Omdat ik ze gewoon niet interessant (genoeg) vind of omdat ze – nog erger - alleen maar afbreuk doen aan het origineel. Trouwens, waarom zou je naar een uitgeklede versie van een symfonie luisteren als het origineel te kust en te keur voorhanden is?

Menige bewerking vloeit voort uit het gegeven dat er voor een bepaald instrument of instrumentengroep te weinig originele composities voorhanden zijn. Dan valt er zeker iets voor te zeggen om er een bewerking van te maken, maar dat wil nog niet zeggen dat er dan ook maar gelijk een opname van moet worden gemaakt.

Er werd mij weleens tegengeworpen dat bijvoorbeeld in de Barok vaak genoeg bewerkingen werden gemaakt. En ja, Johann Sebastian Bach was er een ware meester in: zowel in bewerkingen van zijn eigen als van andermans werk. En ja, Beethoven maakte bijvoorbeeld een bewerking zijn Tweede symfonie voor pianotrio (hoewel Ferdinand Ries er vooral de hand in zou hebben gehad, zij het met instemming van de grote meester). Desalniettemin: veel hedendaagse bewerkingen zijn overbodig, dienen – althans voor de muziekliefhebber - geen enkel zinnig doel.

Maar… als het echt smaakvol is gedaan, het origineel aldus aan toegevoegde waarde is geholpen, geef ik mij er graag aan over. In die zin dat de oorspronkelijke compositie er uiteraard niet beter op wordt (het zou wat zijn, bij componisten als Bach, Haydn, Mozart, Beethoven, Mahler enz.), maar wel dat die toegevoegde waarde schuilt in een zinvolle verbreding van het repertoire, met een echt smaakvolle ‘vertaling' als resultaat. Dat laatste heeft de Hongaarse fluitiste Noémi Györi al eerder bewezen met haar cd Glowing Sonorities (hier besproken) en Transforming Traditions (klik hier).

Opnieuw heeft zij een overtuigende bewerking gemaakt, ditmaal van twee van Haydns strijkkwartetten: op. 76 nr. 2 (Kwinten) en op. 76 nr. 5 (de beide fluitkwartetten van Mozart zijn wel in hun origineel vorm vastgelegd). Ook voor dit nieuwe album geldt dat, los van de muzikale inhoud, de klemtoon ligt bij het verkennen van de speltechnische grenzen van haar instrument. Zoals zij het in haar brief aan mij schreef: ‘I carry on searching for different ways to stretch the boundaries of my instrument and to challenge its language and capacity for expression to the fullest'. Ze heeft er zelfs een thesis (PhD) aan gewijd: Reimagining the Flute and Guitar Duo through Musical Translations of Keyboard Works by Haydn, Mozart and Beethoven.

Wat haar beide bewerkingen zo innemend maakt is dat zij de indruk maken van onlangs nieuw ontdekte werken van Joseph Haydn: omdat beide de volmaakte symbiose vormen van twee verschillende werelden: die van het origineel en die van de transcriptie. Wat daarbij zeker heeft geholpen zijn de net zo uitmuntende verrichtingen van de overige leden van het ensemble: de violiste Katalin Kokas, de altist Péter Bársony en de celliste Dóra Kokas. De opname toont een volkomen op elkaar ingespeeld team dat zowel in Haydn als Mozart voortdurend excelleert.

Het is niet overdreven om te stellen dat de door Noémi Györi gemaakte fluitbewerkingen een plaats verdienen in het repertoire voor fluitkwartet (de daartoe strekkende uitgaven zijn inmiddels in druk verschenen). Omgeven door drie geweldige instrumentalisten hebben haar bewerkingen en fluitspel mij dusdanig bekoort dat het te hopen valt dat we nog meer boeiende verkenningen op dit gebied tegemoet mogen worden gezien. De opname laat geen wens onvervuld.

index