Actueel (archief)

Een nieuw orkest voor de stad Utrecht? (1)

 

© Kees de Leeuw, december 2008

 

Plannen

Onlangs werden plannen gepresenteerd om in de stad Utrecht opnieuw met een eigen orkest te beginnen. De initiatiefnemers zijn Bart van Meijl, o.a. bestuurder van een aantal muziekinstellingen, en violist Johannes Leertouwer, de geplande dirigent van het nieuw te vormen orkest. Er schijnt behoefte te zijn aan een plaatselijk orkest, volgens hen. Utrecht behoort immers tot de 4 grote steden, bouwt een nieuw muziekpaleis dat geopend moet worden in 2012 en wil in 2018 culturele hoofdstad van Europa worden. Bovendien wil de stad de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht in 2013 groots aanpakken. De Nieuwe Philharmonie Utrecht zou al in mei 2009 haar eerste optredens moeten geven.
Het geplande orkest moet muziek kunnen spelen van ongeveer de laatste driehonderd jaar, hetgeen wil zeggen van Bach en Händel tot vandaag. Volgens de weblog van de provinciale gedeputeerde mevrouw Anneke Raven, waar beide heren reeds mee spraken, gaat het om een “aan Utrecht een (verbonden) gezelschap dat zowel op oude als nieuwe instrumenten kan spelen en dat een paar keer per jaar in stad en regio optredens kan vervullen. Het is een uniek concept, omdat er uitgegaan wordt van freelancers die meerdere instrumenten kunnen bespelen en af en toe optreden”. Qua bezetting wordt gedacht over circa 25, 35 of 45 musici.

De financiering is nog niet geregeld maar de initiatiefnemers doen daar nogal luchthartig over. Klassieke muziek zou weer prominent op de kaart van Utrecht moet worden gezet en dus zullen de geldschieters wel verschijnen.

Een illusie?

Hoe lovenswaardig een dergelijk plan zijn mag, het is de vraag hoe realistisch het allemaal is. In tegenstelling tot wat in de berichtgeving beweerd wordt heeft de stad sinds de opheffing van het USO in 1985 nog wel degelijk orkesten. In de krap 25 jaar nadien zijn er diverse nieuwe orkesten opgericht in Utrecht. Verder bestaan er in de Domstad al decennia lang gezelschappen als het Nederlands Studenten Orkest met als standplaats Utrecht, het plaatselijk conservatoriumorkest en het Utrechts Studenten Koor en Orkest (afgekort USKO). Deze orkesten zijn weliswaar niet professioneel maar bereiken soms een onverwacht hoog niveau. Van de na 1985 opgerichte orkesten maakt het van origine overwegend Utrechtse gezelschap I Romantici onder leiding van dirigent Chris Pouw een heel goede indruk. Toegeven, het zijn geen van allen volledig professionele orkesten. Toch kan de inwoner van de Domstad best terecht bij ‘eigen’ orkesten. Maar betekent een plaatselijk orkest per definitie volle(re) zalen? Behalve in Amsterdam waar het KCO meestal verzekerd is van een meestal uitverkochte zaal, trekken de locale Rotterdamse en Haagse orkesten zeker niet altijd per definitie heel veel publiek. Maar het KCO heeft een internationale reputatie, die bovendien door de pers (soms weinig genuanceerd) wordt bevestigd. Een nieuw te vormen orkest in Utrecht moet zelfs de plaatselijke faam nog helemaal opbouwen. Het is dus de vraag of een volstrekt nieuw plaatselijk orkest echt toevoegde waarde biedt.

Bovendien wordt er nogal veel gevraagd van de nieuwe orkestleden. Het bespelen van meer instrumenten klinkt naar een praktijk die we gelukkig tientallen jaren terug achter ons hebben gelaten. Ook het bespelen van oude én nieuwe instrumenten door de orkestleden, en het freelance karakter van de aanstelling van hen zijn factoren die het streven naar homogeniteit van een orkest niet bepaald vergemakkelijken. Terwijl juist goed op elkaar ingespeelde musici, net als een sportteam, sterk bijdragen aan de kwaliteitsverhoging. Trouwens, de geplande bezetting van de Nieuwe Philharmonie Utrecht is te gering voor het uitvoeren van veel symfonische muziek uit de 19e en 20e eeuw. Als het nieuwe orkest weinig artistieke meerwaarde biedt zal de impuls voor het culturele leven in Utrecht beperkt zijn.

De sponsoring van cultuur is mede afhankelijk van de economische conjunctuur. Gezien de huidige kredietcrisis en onzekerheid hieromtrent is het tij ongunstig. De gemeentelijke overheid wil ongetwijfeld wel de beurs trekken voor activiteiten die de culturele naam van Utrecht verbeteren, maar kampt al met een tekort van ongeveer 3 miljoen Euro vanwege de problemen bij het Muziekcentrum Vredenburg Leidse Rijn. Heel veel geld lijkt hier dus evenmin te halen.

Conclusie

Het is prachtig dat er mensen zijn die het imago van klassieke muziek in Utrecht verbeteren willen. Het past ook in de culturele ambities van de gemeentelijke overheid. Het is echter de vraag of de oprichting van een nieuw professioneel orkest zinvol is en in een behoefte voorziet. Zeker in tijden waar de financiering van reeds bestaande muziekinstellingen sterk onder druk staat lijkt dit antwoord vooralsnog negatief.

——————————
Naar deel 2

Klik hier voor de reactie van de Stichting Nieuwe Philharmonie Utrecht


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links