DVD-recensie
Fraai gestileerd kroningsfeest
© Aart van der Wal, februari 2020
|
Le Sacre Royal de Louis XIV Ensemble Correspondances, Les Pages du Centre de musique baroque de Versailles |
 |
In maart 2018 besprak ik een bijzonder album: ‘Les Funérailles Royales de Louis XIV' (klik hier). Nu dan, precies twee jaar later, volgt het album ‘Le Sacre Royal de Louis XIV'. Daarmee wordt de weg afgelegd: van begrafenis naar inhuldiging. De plaats van handeling is dezelfde: de koninklijke kapel van het paleis van Versailles, maar gelegenheid en ensemble zijn anders. Toen was het een sombere plechtigheid met o.a. Raphaël Pichon en het koor en orkest van Pygmalion, ditmaal staat het door Sébastien Daucé geleide Ensemble Correspondances centraal, met daarnaast – het is een hele mond vol - Les Pages du Centre de musique baroque de Versailles. En de muziek is anders, want een inhuldiging is van een geheel andere signatuur dan een begrafenis. Al bestaat er tussen deze beide plechtigheden – en zeker niet alleen in muzikaal opzicht – wel degelijk een opvallende overeenkomst: die van pracht en praal.
Misschien goed om te weten dat de inhuldiging van Lodewijk XIV oorspronkelijk niet plaatsvond in het paleis van Versailles maar in de kathedraal van Reims, voor deze bijzondere gelegenheid opnieuw in de verg gezet, de kroonluchters danig opgepoetst, de wanden behangen met tapijten en de eveneens speciaal gebouwde tribune met daarop de van overmatige pronkzucht getuigende koningszetel. Voor de gewone burger was geen ruimte gereserveerd, maar wel voor alle gekroonde Europese hoofden, talloze adellijke personen en nog vele andere hoogwaardigheidsbekleders. De kathedraal was er al in de vroege ochtenduren van 7 juni 1654 volledig mee gevuld. Louis Dieudonné de Bourbon zou binnen enige uren de nieuwe koning van Frankrijk en Navarra zijn.
Vanzelfsprekend was er de muziek, veel muziek zelfs en evenals bij ‘Les Funérailles' valt niet meer te achterhalen wat op die gedenkwaardige dag in de kathedraal in detail ten gehore werd gebracht. Dat echter sprake moet zijn geweest van een tot in de puntjes voorbereide en opgetuigde theaterceremonie staat evenwel vast. Alleen al in muzikaal opzicht moeten er heel wat instrumentalisten en koristen bij betrokken zijn geweest. Sébastien Daucé heeft in ieder geval kunnen achterhalen hoe de ceremonie er qua bezetting, zowel de aard als de omvang, eruit heeft gezien, daarbij geholpen door nauwkeurig bijgehouden aantekeningen van een aantal bij de plechtigheid aanwezige tijdgenoten, vastgelegd in de manuscripten van Deslauriers en Tours.
Dankzij de geraffineerde beeld- en geluidsregie en het van nature al zeer imposante achttiende-eeuwse interieur van de Chapelle Royale (die ook visueel optimaal is gebruikt, met o.a. de pages, het meisjes- en jongenskoor, op een van de ballustrades) krijgen we op zijn minst een fascinerend inkijkje in hoe het in 1654 in de kathedraal van Reims zou kunnen zijn toegegaan. Wat al begint met de plechtstatige entree van alle instrumentalisten en koristen.
De bezetting: dessus (5), bas-dessus (2), hautes-contre (2), tailles (4), basses (5), violons (4), altos (6), violes (3), basses de violon (3), basse de Loraine (1), théorbes et luths (2), cornets (2), sacqueboutes (2), hautbois (4), percussions (1), serpent (1), flûtes (2), orgue (1), clavecin (1), pages (19).
Dat het beeld zeer sterk bijdraagt aan de auditieve belevenis spreekt voor zich en daarom heb ik de dvd ook afgespeeld zonder beeld om er niet door te worden afgeleid. Ook dan overtuigt de uitvoering van begin tot eind. Het staat allemaal werkelijk als een huis en is bovendien zeer inspirerend, een combinatie die we ook terugvinden bij andere Franse ensembles, zoals het reeds genoemde Pygmalion, maar ook bijvoorbeeld Les Arts Florissants en Les Talens Lyriques.
Tot slot nog de indeling van de acht hoofstukken:
Hoofdstuk 1
Aankomst van de vorst (hij is officieel nog geen koning!) te Reims.
Muziek: Anoniem, Pavane pour le marriage de Louis XIII.
Hoofdstuk 2
Processie voor de koningin, de moeder van de majesteit.
Muziek: Antoinet Boesset, Anna Maria Matris / Étienne Moulié, Beata Dei genitrix / Anoniem, Virgo Dei genitrix / Anoniem, Tot pulchra es.
Hoofdstuk 3
De vorst treedt de kathedraal binnen.
Muziek: Anoniem, Pavane pour le mariage de Monsieur Vandome / Jean Veillot, Sacris solemniis / Répons [gregoriaans], Ecce mitto Angelum meum / Psalm 21 [faux-bourdon], Domine in virtute tua / Anoniem, Jubilate Deo.
Hoofdstuk 4
Aankomst van de Heilige Ampulla [orde van ridders] vóór de eedaflegging van de koning onder het zegenen van het zwaard
Anoniem, Pavane pour le mariage d'Henry IV / Antienne [gregoriaans], O pretiosum munus / Anoniem, Benedicite omnia opera / Antienne [gregoriaans], Confortare et esto vir / Anoniem. Omnes gentes plaudite manibus.
Hoofdstuk 5
De vorst wordty de kroon opgezet en krijgt de scepter en het symbool van Gerechtigheid aangereikt.
Muziek: Roland de Lassus, O rex vivat! / Henry Du Mont, In lectulo mea / Antienne [greogriaans], Gentem Francorum / Francesco Cavalli, Dixit Dominus.
Hoofdstuk 6
De duiven worden losgelaten en het Te Deum van de kroning klinkt.
Anoniem, Pavane pour le Sacre de Louis XIII / Antienne [gregoriaans], Unxerunt Salomonem Sadoch / Étienne Moulinié, Cantate Domino / Anoniem, Domine salvum fac regem / Anoniem, Pavane La petite Guerre / Anoniem, Te Deum à deux choeurs.
Hoofdstuk 7
Kroningsmis: Vivat Rex!
Introit [gregoriaans], Factus est Dominus proctector / Charles D'Helfer, Kyrie, Gloria / Francesco Cavalli: Sonate à 12 / Charles D'Helfer, Sanctus / Anoniem, O vere digna Hostia / Anoniem, O salutaris Hostia / Étienne Moulinié, Agnus Dei / Gregoriaans, Pax Domini / Étienne Mouliné, Flores apparuerunt.
Hoofdstuk 8
Open de deuren voor Louis XIV, Koning van Frankrijk en Navarra!
Gregoriaans, Ite missa est / Anoniem, Gaudete et exultate.