DVD-recensie

Karajan en de Berliner Philharmoniker in Tokio 1957

 

© Aart van der Wal, juni 2010

 

 

Wagner: Die Meistersinger von Nürnberg (voorspel).

R. Strauss: Don Juan op. 20.

Beethoven: Symfonie nr. 5 in c, op. 67.

Berliner Philharmoniker o.l.v. Herbert von Karajan.

Live-opname NHK Tokyo, 3 november 1957.

NHK 33644

zwartwit / mono


Een van de mooiste Beethoven-cycli danken we aan Karajans verbintenis met het Philharmonia Orchestra. Natuurlijk met dank aan EMI-producer Walter Legge, die een fijne neus had voor groot talent en de Oostenrijkse dirigent naar Londen wist te halen. Eigenlijk toen al, in het begin van de jaren vijftig, werd 'das Wunder Karajan' geboren. Karajan nam Beethovens Vijfde in november 1954 op en het valt nauwelijks voor te stellen dat van die zo verfrissende en energieke uitvoering (klik hier voor de recensie) drie jaar later in Tokio alleen maar een schim overbleef. Alsof Karajan een knop had omgedraaid, zo presenteerde de kersverse chef-dirigent van de Berliner Philharmoniker zich met zijn orkest voor het eerst in Japan. Wie naar deze zwartwitbeelden kijkt ziet voornamelijk orkestleden uit de Furtwängler-periode. Zo te zien lijken velen alleen al op grond van hun leeftijd aan hun pensioen toe te zijn, maar de zo dringend noodzakelijke verjongingskuur is wel reeds in gang gezet.

Het grote probleem dat deze drie werken gemeenschappelijk teistert is de stroperigheid van de fraseringen en de doorgaans langzame tempi. De noten worden uitgekauwd, de dynamiek lijkt aan een nauwgezet wetenschappelijk onderzoek onderworpen te zijn geweest en wat liefdevol moet zijn heeft narcistische trekken gekregen.

De geluidskwaliteit (mono) is matig, als door een sleutelgat, maar wel helder genoeg om de belangrijke tussenstemmen in houtblazers en strijkers goed te kunnen volgen. Het overgeleverde beeldmateriaal was blijkbaar op sommige plekken ernstig beschadigd geraakt, want die worden opgevuld met stilstaand beeld. Ook het audiospoor is waarschijnlijk om die reden aan het begin van de Vijfde, zij het zeer kortstondig, weggevallen. Wat er niet (meer) is kan nu eenmaal niet worden gerestaureerd.

Deze uitgave is vanuit historisch perspectief wel degelijk belangrijk: het was het eerste bezoek van Karajan en de Berlijners aan Japan. Muzikaal valt er echter niet zo veel te genieten. Dit is repertoire dat dit orkest met twee vingers in de neus kan spelen en helaas is dat goed te horen: het is niet alleen stroperig, maar ook spanningloos.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links