DVD-recensie
© Paul Korenhof, juni 2018
|
Rimski-Korsakov: De gouden haan |
 |
Sinds Gergiev ons in de jaren negentig de opera's van Rimski-Korsakov beter leerde kennen, zowel met zijn 'Kirov-opnamen' als tijdens zijn tournees door West-Europa, ben ik die ook als theaterwerken gaan waarderen. Het blijven folkloristische sprookjes met weinig dramatisch interessante conflicten en minimaal op het punt van karaktertekening en psychologische diepgang, maar ze ademen een sfeer die vooral door de kleurenrijkdom van de muziek een heerlijke opera-avond kunnen opleveren.
De enige van Rimski's opera's waarmee ik moeite bleef houden, was De gouden haan, maar dat werk kende ik uitsluitend in ensceneringen van westerse regisseurs die aan dit toch niet al te sterke sprookje zo nodig een moderne draai aanwilden geven. Dat streven was begrijpelijk. Een ouderwets sprookjesachtige en folkloristische aanpak werkt hier niet zo goed, een moderne en geheel eigentijdse benadering evenmin, soberheid is uit den boze, maar 'over de top' wordt snel flauw, dus wat dan? De meest overtuigende versie was een Parijse voorstelling (op dvd) onder leiding van Kent Nagano in een regie van Ennosuke Ichikawa. Diens duidelijk 'Japanse' regie tilde het werk redelijk over zijn onspeelbaarheid heen, doordat de uitgebalanceerde stilering de zelfs voor een sprookje onlogische elementen redelijk neutraliseerde.
De regie die Anna Matison ontwierp voor het Mariinski Theater zocht het in een combinatie van folkloristische elementen met een moderne aankleding, waarbij zij het verhaal bovendien een bijzondere draai gaf. De 'gouden haan' werd een meisje met een rugzakje in de vorm van een goudgeel kuiken die zich door haar fantasie in een sprookjeswereld laat meeslepen, terwijl de vreemde relatie tussen tsaar Dodon en de betoverende koningin van Shemakha (Sheba?) een totaal andere invulling kreeg. Hier is het niet de toch wat ridicule tsaar die de koningin overhaalt hem naar zijn paleis te vergezellen, maar het feit dat zij achter zijn rug amoureuze betrekkingen aanknoopt met zijn generaal Polkan. Dat door deze aanpak de ontwikkelingen in het derde bedrijf nog vreemder worden dan zij al waren, moeten we voor lief nemen. Naar logica zoeken in een sprookje is bij voorbaat tijdverspilling.
Het resultaat is een kleurrijk schouwspel met toneelbeelden die soms aan een kindervoorstelling doen denken, maar Gergiev dirigeert gelukkig met dezelfde toewijding waarmee hij Rimski's 'grote' opera's benaderde. Het hoge orkestrale niveau wordt door de solisten echter niet helemaal beantwoord. De bas Vladimir Feliauer is een in al zijn opgeblazen domheid heerlijk ontwapenende Dodon en hoewel regie en kostumering haar wat popperig doen overkomen, zingt Aida Garifullina in de voor haar lange tweede akte een vocaal betoverende koningin. Zij laat daarmee ook zonder meer een betere indruk bij mij achter dan met haar eerste recital-cd (klik hier).
Voor generaal Polkan had ik een zanger met meer persoonlijkheid verwacht dan de bas Andrej Serov, die noch zijn positie als generaal noch de de fascinatie van de koningin van Shemakha geloofwaardig maakt. Evenmin overtuigende mij Andrej Popov als de astroloog, een rol die niet vraagt om een echte 'speeltenor', maar om een virtuoze zanger met een flink bereik in de hoogte. Voor het overige staat het solistenensemble op een behoorlijk niveau, al is het kennelijk niet meer het niveau waarop Gergiev vroeger Russische opera's kon bezetten.
Als geheel is dit zonder meer een welkome uitgave, zeker voor liefhebbers van het Russische repertoire, maar op de bijgaande informatie is erg bezuinigd. Een boekje met twaalf bladzijden biedt buiten enkele foto's uitsluitend de zakelijke gegevens, een synopsis in vier talen en een biografietje van Gergjev, alles in een uiterst miniem lettertype en zonder enige indicatie van een track-indeling. Voor zo'n onbekend werk is die hoeveelheid informatie echt te summier! De technisch verzorgde uitgave bevat biedt verder een standaard dvd plus een Blu-ray disc samen in één doosje. Klanktechnisch een fraaie uitgave al had het orkest van mij iets meer 'body' mogen hebben, maar het camerawerk is erg onrustig met veel wisselingen en close-ups, vooral in het tweede bedrijf waar een 'shot' zelden langer duurt dan drie seconden, vaak zelfs veel korter.