CD-recensie
© Siebe Riedstra, mei 2015
Weinberg: Symfonie nr. 4 in a, op. 61 - Vioolconcert in g, op. 67 Ilya Gringolts (viool), Warsaw Philharmonic o.l.v. Jacek Kaspszyk Warner Classics 826546224838 • 62' • Opname: december 2013, |  |
Regarding the role of the performer, certainly if one knows that he is waiting for your music, it does help motivate one. I have written works commissioned by L. Kogan, D. Oistrakh, M. Rostropovich, and D. Shafran. If I didn't enjoy the friendship of R. Barshay, there probably would not have appeared my string symphonies. I worked on the Fourth, Fifth, Sixth and Eighth Symphonies aware that they would be performed by K. Kondrashin. I thank fate that during my career I have met genuinely wonderful interpreters.
Mieczyslaw Weinberg
De Pools-Joodse componist Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) werd geboren in Warschau, dus ligt het voor de hand om te veronderstellen dat het Philharmonisch Orkest van die stad er trots op is om met enige regelmaat zijn werken uit te voeren en op te nemen. In de praktijk is daar tot nu toe weinig van terechtgekomen, alleen de achtste symfonie is door de Warsaw Philharmonic onder zijn vorige chef Antoni Wit opgenomen voor Naxos - een onthutsend mooi werk voor koor en orkest dat ik hier heb besproken. Een eindje verderop, in Katowice, is het label Chandos regelmatig op bezoek geweest om werken van Weinberg vast te leggen met het orkest van de Poolse Radio, onder de toenmalige chef-dirigent Gabriel Chmura. Chandos begon vol enthousiasme aan wat kennelijk een integrale van Weinbergs symfonieën moest worden, en nummerde de eerste uitgaven als Vol. 1, 2 en 3. Met dat nummeren is men inmiddels gestopt, maar er zijn gelukkig nog wel een aantal losse cd's verschenen. In de genummerde reeks verscheen als Vol. 2 een uitgave waarop onder meer de Vierde symfonie (CHAN 10237).
Deze gloednieuwe uitgave van het Warschau Philharmonic Orchestra onder de kersverse chef Jacek Kaspszyk biedt een schitterende introductie tot het werk van deze schromelijk onderschatte componist. Ooit was een elpee met deze werken de eerste en enige manier om met hem kennis te maken, en hoe! Kirill Kondrashin dirigeerde de wereldpremière van de Vierde symfonie in 1961, en Leonid Kogan hield het vioolconcert ten doop. Wie na beluistering van deze beide werken niet diep onder de indruk is van de kwaliteit van Weinbergs muziek, hoeft verder geen moeite te doen. Wie daarentegen onmiddellijk meer wil weten over dit talent in de schaduw van Sjostakovitsj, en beschikbare bronnen erop na wil slaan moet rekening houden met alternatieve spellingen: Vaynberg was nog niet zo lang geleden de norm.
Ondanks het feit dat Weinberg meer dan twintig symfonieën voltooide kwam hij als symfonicus maar langzaam op gang. De omstandigheden zaten dan ook niet mee - eerst de nazis en daarna vadertje Stalin zetten behoorlijk de rem op zijn carrière. De Vierde ontstond toen hij de veertig al gepasseerd was, en ze was maar nauwelijks voltooid of de componist trok de partituur alweeer terug, zogenaamd omdat hij er niet tevreden mee was. In zijn Vierde combineert Weinberg een kinetische Toccata met een klezmeriaans Adagio en een exuberante Bartókiaanse Finale, muziek die de lach en de traan op een spontane manier weet te combineren zonder het zwartgallige in wodka gedrenkte sarcasme van Sjostakovitsj. Het is aan Kondrashin te danken dat ze in 1961 tot klinken kwam, niet lang na de verlate première van de Vierde van Sjostakovitsj, onder dezelfde dirigent.
Over het vioolconcert heb ik hier al verschillende malen geschreven, de laatste keer in verband met een gloednieuw uitvoering door Linus Roth op het label Challenge (klik hier). Ilya Gringolts is een vioolvirtuoos die geen technische beperkingen kent - de Paganini Caprices die hij eerder dit seizoen in de ZaterdagMatinee uitvoerde waren adembenemend. Hij heeft een uitgebreide discografische geschiedenis die begon op het label BIS met al snel een overstap naar DG. Weinberg schreef zijn vioolconcert dan wel voor het vioolkanon Kogan, maar Gringolts weet tot tranen toe te ontroeren in het langzame deel.
De presentatie is kennelijk ook sterk gericht op de Poolse markt, met twee begeleidende boekjes met teksten in het Pools, niet erg accuraat en gebrekkig vertaald in het Engels. Voor het overige niets dan lof. Met name de opnamekwaliteit overtreft in de Vierde symfonie de eerdere opname op Chandos. Dit is een schitterende introductie tot het oeuvre van Weinberg, die smeekt om een vervolg.