CD-recensie

© Siebe Riedstra, mei 2015

Joseph Joachim (1831-1907) was de belangrijkste violist van zijn tijd, en een enorme bron van inspiratie voor zijn vrienden Brahms en Schumann. Robert Schumann stortte zich in zijn laatste levensjaren op de viool, en componeerde in 1853 een Fantasie voor viool en orkest, direct gevolgd door een Vioolconcert. De Fantasie werd door Joachim met veel enthousiasme ontvangen, maar over het vioolconcert was hij minder te spreken. Niet alleen weigerde hij het te spelen, maar na Schumanns dood plaatste hij een embargo van maar liefst honderd jaar op de partituur. Dat werd verbroken in 1937 onder druk van de Nazi's die een respectabele vervanger nodig hadden voor het vioolconcert van Mendelssohn, dat door de joodse afkomst van de componist van de podia verbannen was. Georg Kulenkampff speelde bij die verlate première de solopartij, en Karl Böhm dirigeerde de Berliner Philharmoniker. Zodra Mendelssohn weer mocht werd Schumanns concert rap vergeten. Het label Hyperion zorgde met deel 13 van de serie The Romantic Violin Concerto voor de bij mijn weten meeste recente toevoeging aan de catalogus van zowel de Fantasie als het Vioolconcert. In de betreffende bespreking (klik hier) kunt u desgewenst een beknopt discografisch overzicht nalezen.

Isabelle Faust, Jean-Guihen Queyras en Alexander Melnikov werken regelmatig samen, niet alleen als pianotrio, ook als twee onderscheiden duo's. Samen kwamen ze op het idee om de drie soloconcerten die Schumann naliet in één concert uit te voeren, en het resultaat op drie cd's vast te leggen waarbij elk van de concerten gecombineerd wordt met één van de drie pianotrio's. Dat concert vond plaats op 7 mei 2014 in de Philharmonie te Berlijn. De jonge Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado dirigeerde het Freiburger Barockorchester en dus spelen de solisten op aangepaste instrumenten. Het aardige is dat er van het concert een beeldopname meegesneden is, die als bonus bij deze cd meegeleverd wordt. Let wel, alleen het vioolconcert staat erop, ongetwijfeld volgen de beide overige delen dit goede voorbeeld. Op deze eerste uitgave werd gekozen voor een combinatie met het Derde pianotrio, geschreven in de eerste week van oktober 1851 - één week!

Uiteraard wordt het trio eveneens gespeeld op een passend instrumentarium, waarbij Melnikov de beschikking heeft over een Streicher piano (1847) uit de collectie van Edwin Beunk. Uitvoeringen op tijdeigen instrumenten van de symfonieën kennen we inmiddels al, maar bij mijn weten is dit wat betreft het vioolconcert de eerste keer. De veelgehoorde klacht dat Schumanns orkestratie snel dichtslibt is door Leonard Bernstein al in 1953 naar het rijk der fabelen verwezen. Niet Schumann is schuldig, maar dirigenten en te groot bezette orkesten zijn verantwoordelijk voor een scheefgetrokken balans. Hier laten Pablo Heras en de Freiburgers horen dat het anders kan, in een prachtig doorzichtig en warm gehouden klankbeeld dat alle ruimte laat aan de darmsnaren van Fausts Stradivarius 'Doornroosje'. Natuurlijk zal het vioolconcert nooit een publiekslieveling als het pianoconcert worden, maar het mag gerust gesteld worden: hier krijgt het zijn eerlijkste kans.

index