CD-recensie
© Siebe Riedstra, mei 2010
 |
Schulhoff: Strijkkwartet nr. 1 (1924) - nr. 2 (1925) – Vijf stukken voor strijkkwartet (1923).
Aviv Quartet.
Naxos 8.570965 • 51' •
Erwin Schulhoff werd in 1894 geboren in de Duits-joodse gemeenschap in Praag als kind van gegoede ouders. Hij ontving een voorbeeldige opleiding, diende in de Eerste Wereldoorlog in het leger, kwam daar lichamelijk ongeschonden doorheen en ontwikkelde zich na de oorlog tot een briljant pianist en een veelbelovend componist. Hij bediende zich van een verwarrende hoeveelheid aan stijlen. Tijdens zijn studiejaren waren het vooral Reger (één van zijn leraren), Debussy en Skrjabin die hem beïnvloedden, na de oorlog kwamen daar in rap tempo de tweede Weense school, het Dadaïsme en de jazz bij. In de dertiger jaren bekeerde hij zich tot het communisme en schreef hij volgens de richtlijnen van het socialistisch realisme, met voorspelbaar resultaat. Nog voordat hij van zijn nieuwverworven Russische staatsburgerschap gebruik kon maken werd hij door de nazi’s opgepakt en stierf hij in 1942 in gevangenschap in kamp Wülzburg.
 |
|
| Erwin Schulhoff (1894-1942) |
Op deze cd vinden we drie werken voor strijkkwartet, geschreven in het korte tijdsbestek van 1923 tot 1925. Er is overigens ook nog een kwartet nummer 0, dat te horen is op een cd van het label Capriccio. De Vijf Stukken uit 1923 zijn een typisch neo-klassieke aangelegenheid, een vijfdelige danssuite gebaseerd op folkloristische dansvormen als tango en tarantella. Het succes dat Schulhoff met dit werkje boekte veroorzaakte direct het Eerste Strijkkwartet uit 1924, en een jaar later, direct na de voltooiing van zijn eerste Symfonie, het Tweede Strijkkwartet. Beide kwartetten zijn geschreven in de expressionistisch moderne stijl van die jaren, waarvan ook een componist als Paul Hindemith zich bediende: dissonant zonder het tonale houvast los te laten.
Het Aviv Quartet - Sergey Ostrovsky, Evgenia Epshtein, Shuli Waterman, Rachel Mercer – is een jonge formatie. Ze begonnen in 1997 in Israel en hebben zich in een verrassend korte tijd internationaal weten te profileren. In Nederland wonnen ze in 1999 de Charles Hennen Competitie, en inmiddels spelen ze op alle grote kamermuziekpodia. Dit is hun tweede cd voor Naxos, opgenomen in Canada.
Dit is niet het soort repertoire waarin de competitie moordend is, maar zelfs dan mag je als producent best even kijken naar de reeds beschikbare uitgaven. Het Nederlandse Schönberg Quartet maakte in 1994 voor het label Koch een opname van deze werken, maar wist daar ook nog het indrukwekkende Strijksextet uit 1924 aan toe te voegen. Het bracht de speelduur van die cd op een respectabele zeventig minuten. Koch Classics is inmiddels ter ziele, maar de opname in kwestie maakt sinds vorig najaar deel uit van de collectie ‘The Retrospective Edition’ die verscheen op het label Et’cetera (klik hier).
In puur muzikaal opzicht valt de Avivs niets te verwijten. Het Schönberg Quartet benadrukt de weerbarstige kanten van deze partituren, geheel in overeenstemming met de tijdgeest, en zorgt zo voor een interpretatie waarin karakter voor schoonheid gaat. Het Aviv Kwartet heeft aandacht voor de lyrische kanten van deze werken en kan het niet laten om tot in de puntjes verzorgd spel te laten horen. Hier is de keuze aan de luisteraar, voor beide benaderingen zijn argumenten aan te dragen. De opname van de Schönbergs werd gemaakt in samenwerking met de WDR en is vrij direct, met weinig ruimte op de klank, maar dat past precies bij de onsentimentele interpretatie. Het Aviv Quartet is opgenomen in een kerkruimte in Toronto en profiteert daardoor van een ruimere ambiance, geheel in overeenstemming met hun muzikale voorkeuren. Wat hadden ze kunnen schitteren in dat prachtige Sextet........