CD-recensie
© Siebe Riedstra, maart 2012
 |
Reger: Vioolconcert in A, op. 101 –
Twee Romances voor viool en klein orkest op. 50
Tanja Becker-Bender (viool), Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Lothar Zagrosek
Hyperion CDA67892 • 75' •
Eindelijk! Een opname die recht doet aan het kolossale vioolconcert van Max Reger, ruim honderd jaar geleden geschreven toen de componist op het toppunt van zijn carrière stond. Het werd tijd.
Reger zelf blaakte van zelfvertrouwen toen hij in 1907 aan zijn goede vriend Karl Straube schreef: ‘Es mag ja rasend arrogant sein, aber ich habe das Gefühl, dass ich mit diesem Violinconcert die Reihe der 2 Konzerte Beethoven – Brahms um eines vermehrt habe!’
Dat gevoel is niet bewaarheid geworden, ondanks heldhaftige pogingen van Georg Kulenkampf en Adolf Busch. Kulenkampf kunnen we beluisteren in een radio-opname uit 1944 met het Concertgebouworkest o.l.v. Willem van Otterloo, uitgebracht in de serie Anthologieën (Vol. 1) van het KCO. Adolf Busch besloot persoonlijk tot een slankere instrumentatie om het werk nieuwe kansen te geven, en van die versie maakte Kolja Lessing recentelijk een verdienstelijke opname (klik hier).
Van de originele partituur kwam in 1984 een opname uit met Manfred Scherzer en de Staatskapelle Dresden onder Herbert Blomstedt, en daar hebben we het al deze jaren mee moeten doen. Een inspeling van Edith Peinemann uit 1990 kon daar niet tegenop. Scherzer levert een respectabele prestatie, en de orkespartij is bij dit orkest uiteraard in uitstekende handen. Het wachten was echter op iemand die in dit onmogelijk veeleisende werk met kop en schouders boven de materie blijft staan en ons althans in interpretatief opzicht de illusie kan verschaffen dat we naar een concert luisteren dat zich inderdaad kan meten met dat van Beethoven of Brahms.
Het label Hyperion heeft de eerste tien uitgaven in de serie The Romantic Violin Concerto erop zitten, en presenteert als elfde deze nieuwe registratie van Regers Vioolconcert, gekoppeld aan de beide Vioolromances uit 1900. Violiste Tanja Becker-Bender is geen onbekende op dit label, waar ze met Caprices van Paganini en Vioolsonates van Schulhoff veel eer inlegde. In deze vertolking overtreft ze zichzelf en al haar voorgangers met adembenemend spel, ragzuiver van de eerste tot de laatste noot, en dat wil wat zeggen. Ze wordt door Lothar Zagrosek, die uitblinkt in dit soort overbeladen partituren, voortreffelijk bijgestaan. Het orkest van dienst kende ik niet onder deze naam, het Konzerthausorchester Berlin; het is een uitstekend orkest dat destijds door Kurt Sanderling in Oost-Berlijn al faam verwierf toen het nog Berliner Sinfonie-Orchester heette. Sinds de komst van chef-dirigent Zagrosek in 2006 is het ensemble hernoemd naar de plek waar het nu resideert, het Konzerthaus aan de Gendarmenmarkt.
Max Reger kon in alles wat hij deed moeilijk maat houden, en dus moeten we een openingsdeel van bijna een half uur uitzitten. Maar dan gebeurt er een wonder. Het tweede deel, Largo con gran espressione, is een kwartier inspiratie van de bovenste plank, en van een bijna onaardse schoonheid. Je zou bijna wensen dat dit werk als een soort Poème van Reger door het leven zou mogen gaan. Tanja Becker speelt de sterren van de hemel, en wat er ook voor nadelen aan Regers schepping mogen kleven, ze doet je die voor het moment even vergeten. De uitstekende opname, waarin de balans tussen viool en orkest volkomen natuurlijk overkomt, werd gemaakt in de vertrouwde Jesus-Christus-Kirche te Berlijn-Dahlem.