CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2012
 |
Pettersson: Symfonie nr. 6
Norrköping Symphony Orchestra
o.l.v. Christian Lindberg
BIS-SACD-1980 • 63' • (sacd)
Opname: januari 2012, Louis de Geer Concert Hall, Norrköping (Zweden)
"Iemand heeft ooit beweerd dat ik uit zelfmedelijden componeer. Om de donder niet! (i helvete heller!) Denk je nou heus dat dat wat ik gemaakt heb, denk je echt dat iemand één enkele noot op kan schrijven als hij daar alleen maar daar zit en medelijden met zichzelf heeft? Wat ik overbreng is geen zelfmedelijden, maar uitsluitend informatie.”
Aan het woord is Allan Pettersson, door bewonderaars beschouwd als het Zweedse antwoord op Sibelius en Nielsen. Die reputatie dankt hij aan veertien symfonieën. Stuk voor stuk kolossen waarvan een mens nu niet direct vrolijk wordt. Eerlijk zijn ze wel. Ze vertellen het verhaal van Allan Pettersson. Een leuk leven had hij niet. Hij werd geboren in een dorpje even buiten Stockholm en kwam als kleuter terecht in een sloppenwijk van die stad. Daar woonde het gezin Pettersson in een kelderwoning van twee vertrekken. Koud, vochtig en onder de tirannie van een alcoholische vader. De kou en het vocht kostten een oudere zuster het leven, en veroorzaakten bij de componist gewrichtsontstekingen die het hem uiteindelijk onmogelijk maakten zijn eigen partituren in het net op te schrijven. Muzikale invallen noteerde hij in het ziekenhuis op drukverbanden. De componist Pettersson relativeert niet, maar duikt gelijk in het diepe. Hij drukt zijn ervaringen regelrecht uit in noten die zwart zien van wanhoop, maar zelfmedelijden is hem vreemd. Zijn muziek is een aanklacht: tegen de vroegtijdige dood van zijn zuster, de ongelijke strijd van zijn moeder, de pesterijen van zijn collega’s in het orkest – omdat hij op zijn altviool studeerde in de pauze. Een heldhaftige strijd tegen de grote wereld van een klein ventje met een zelfgemaakte viool. Veertien symfonieën waren het gevolg.
Die veertien symfonieën zullen het concertpodium nooit veroveren, maar ze hebben de afgelopen decennia wel hun opwachting gemaakt in de catalogus, mondjesmaat op elpee, ruimschoots op cd. Het label cpo is zo dapper geweest een complete editie uit te brengen, waarvoor niets dan lof. Het Zweedse label BIS worstelt al jaren met eenzelfde streven, en komt stapje voor stapje dichterbij de voltooiing. De symfonieën 1-2-3-5-7-8-10 en 11 zijn inmiddels verschenen. Daar wordt nu de Zesde aan toegevoegd, ingespeeld door de manschappen die ook verantwoordelijk waren voor de wereldpremière van de Eerste (klik hier). Christian Lindberg, dirigerend stertrombonist, heeft in Norrköping een orkest gevonden dat zijn passie deelt. Het resultaat mag er zijn.
Als we het toch over zelfmedelijden hebben moet gezegd worden dat de Zesde symfonie de schijn tegen zich heeft. Van de eerste tot de laatste noot spoelt er een golf van berustend verdriet over de luisteraar heen. Helemaal niet onaangenaam, maar dat ene sprankje hoop wordt ons niet gegund. In menig opzicht lijkt de Zesde een voorstudie voor de Zevende. De modus is mineur, het interval van de kleine terts speel een belangrijke rol, en de sfeer is somber. Maar in de Zevende is Pettersson een vechter, terwijl hij daarvoor in de Zesde de energie schijnt te ontberen. Dat is ook het ontroerende aan deze partituur – er is een groot verdriet en er is acceptatie, verder niets.
Dit is de derde registratie van Petterssons Zesde. Niet slecht voor een jongetje uit de achterbuurten van Stockholm. Op elpee maakte Leif Segerstam een live-opname voor het label CBS, compleet met publieksparticipatie. Manfred Trojan, zelf componist, was verantwoordelijk voor de registratie in cpo’s integrale. Norrköping is geen toporkest, maar als je jezelf in de kijker wilt spelen is dit de perfecte manier, en lever je alsnog een topprestatie.