CD-recensie

© Siebe Riedstra, mei 2017

I do feel as if I'm telling an old story - that many others have been here before me, feeling the tread of history and tradition. But the tragedy keeps resurfacing, from one generation, from one century to the next.
James MacMillan

Stabat mater dolorosa, iuxta crucem Lacrymosa - Huilend stond de bedroefde moeder bij het kruis. Middeleeuwse dichtregels waarvan niemand de herkomst kan traceren en die voor menigeen hun oorspronkelijke betekenis hebben verloren. Toch blijft één universele gedachte kleven bij het beluisteren van de mooiste zettingen van deze woorden: zo klinkt verdriet.

Giovanni Pierluigi Palestrina verloor zijn echtgenote en twee zoons aan de pest en schreef op het eind van zijn leven het eerste Stabat Mater dat repertoire heeft gehouden. De 26-jarige Pergolesi schreef een Stabat Mater op zijn sterfbed. Antonin Dvorak verloor drie kinderen die hij herdacht in zijn Stabat Mater en voor Francis Poulenc was de plotselinge dood van een vriend door een auto-ongeluk de aanleiding tot het schrijven van zijn eerste grote religieuze werk. James MacMillan verloor zijn vijfjarige kleindochter vlak voor hij aan zijn Stabat Mater begon: 'Every day I think of her'.

James MacMillan (1959) is een Schot die rooms-katholiek is opgevoed en gebleven. Als jongetje zong hij de Gregoriaanse zetting van het Stabat Mater tijdens de zondagse mis. Hij is een componist die tegen de verdrukking van zijn leeftijdgenootjes in zijn weg wist te vinden. Zijn muziek legt daarvan getuigenis af, altijd is er de uitgestoken hand naar de luisteraar die hulp nodig heeft. Een instelling die prachtige werken heeft opgeleverd als het slagwerkconcert voor Evelyn Glennie, Veni Creator. Honderden malen werd het uitgevoerd.

Harry Christophers is niet alleen oprichter en dirigent van het vocale ensemble The Sixteen, hij is ook een gewiekst entrepreneur. Met zijn eigen platenlabel CORO, concerttournees en compositieopdrachten geeft hij de concurrentie het nakijken. In dit geval kreeg hij hulp van een maecenas met een missie: geef componisten opdrachten tot het schrijven van een Stabat Mater. Christophers riep de hulp in van MacMillan, en onder diens toezicht ontstond een drietal composities voor koor a capella, maar de ultieme opgave was uiteraard de opdracht aan MacMillan zelf.

Een strijkorkest en een koor is alles wat MacMillan nodig heeft; de solistische passages worden waargenomen door koorleden - en hoe! Speciale vermelding verdient sopraan Julie Cooper die tot stratosferische hoogten stijgt. Opvallend is dat MacMillan uiterst knap weet te 'instrumenteren' met deze twee in essentie monochrome klanklichamen. Door ieder koorlid en iedere strijker een individuele partij toe te bedelen weet hij een gelaagdheid te construeren die beurtelings toverachtig mooi en bijtend dramatisch uitwerkt. Het slot is van een bovenaardse schoonheid zonder ook maar een seconde sentimenteel te worden en garandeert dit werk zo niet een plaats in de categorie meesterwerken, dan toch in ieder geval een groot aantal uitvoeringen in de nabije toekomst.

_______________
Klik hier voor een interview met James MacMillan

index