Recensie - Koechlin: Les Heures Persanes - Holliger

Koechlin: Les Heures Persanes op. 65

Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR o.l.v. Heinz Holliger

Hänssler Classic 93.125 • 58' •


	Charles Koechlin (1867-1950)

Charles Koechlin stamt uit de Elzas (Koechlin komt van Köchlein, kokkie) maar kwam ter wereld in Parijs in 1867. Hector Berlioz was toen 64 jaar oud. Hij stierf in 1950, nadat hij kennis had genomen van de ideeën van Messiaen en Boulez. In de tussenliggende kleine eeuw studeerde hij bij Massenet en Fauré, had nauwe contacten met Debussy en Ravel, en gaf lessen aan Poulenc en Milhaud. Hij hield zich uitsluitend bezig met componeren en liet een enorme berg werken na, die slechts mondjesmaat tot klinken zijn gekomen. Hij combineerde zijn liefde voor het Bachiaanse contrapunt met de muzikale modes van zijn tijd. Aanvankelijk in een laat-romantische klanktaal, daarna in een impressionistisch idioom; voorbij opus 100 laat hij een veelheid aan invloeden binnen, van de middeleeuwen tot de jazz.

Ver voor en na de eeuwwisseling van 1900 bestond in Europa een fascinatie met de exotische wereld van het verre oosten. Rimsky’s en Ravels Shéhérazade, Puccini’s Madama Butterfly en Turandot en Strawinsky’s Le Rossignol zijn maar een paar voorbeelden. Koechlin droeg zijn steentje bij met een unieke compositie, een serie van zestien vignetten, geïspireerd door het poëtische reisverslag Vers Ispahan van Pierre Loti, gepubliceerd in 1904. Koechlin vertaalde die impressies in muziek in 1914, eerst voor piano, een versie die hij zeven jaar later voor orkest bewerkte. Koechlin was een begenadigd orkestrator, en zijn reputatie berustte tientallen jaren alleen op zijn instrumentaties van het ballet Khamma van Claude Debussy en de Suite uit Pelléas et Mélisande van Gabriel Fauré. Van de pianoversie heeft de Nederlandse pianist Ralph van Raat een gloednieuwe opname gemaakt voor het label Naxos, voorlopig alleen als download verkrijgbaar.

Koechlin was al voor zijn overlijden een verwaarloosd componist, en het heeft bijna een halve eeuw geduurd voordat de belangstelling voor zijn immense oeuvre weer een beetje op gang kwam. De Zwitserse hoboïst en dirigent Heinz Holliger heeft zich voor dit vergeten fenomeen ingezet als geen ander. Voor het label Hänssler nam hij met het radio-orkest van de SWR vijf cd’s op. Achtereenvolgens Le Buisson Ardent (2002), Le Docteur Fabricius (2004), een dubbel-cd met vocale werken (2005) en in 2009 Offrande musicale sur le nom de B.A.C.H. (klik hier voor de recensie). De hier te bespreken Les Heures Persanes kwam uit in 2004.

Koechlin heeft een partituur geschapen die eerder een beschouwend dan een beschrijvend karakter heeft: een reisverslag in zestien muziekdia’s in plaats van een videofilm. De totale lengte is ongeveer een uur, en individuele deeltjes varieren tussen twee en acht minuten, uiteraard afhankelijk van de gekozen tempi.

Dat brengt ons bij de beide opnames die er van dit werk bestaan, want naast Holliger is er nog een dirigent die dit werk heeft vereeuwigd, de Fin Leif Segerstam. Hij was in het begin van de jaren 1990 chef bij het Rheinland-Pfalz Orchester, en maakte – eveneens voor de SWR – een opname die werd uitgebracht op het label Marco Polo. Die werd – overigens alleen in Frankrijk – heruitgegeven op Naxos. Uiterlijk zit het meest opvallende verschil in de lengte. Segerstam doet er tien minuten langer over, maar dat lijkt erger dan het is, bij een stuk waarin langzame tempi overheersen. Belangrijker is het onderscheid in de opnamekwaliteit, die in de oudere registratie een wat diffuus karakter heeft en daardoor wat sfeervoller klinkt. Holligers opname is wat directer en laat een analytischer klankbeeld horen. Dat we dit stuk in twee verschillende versies kunnen beluisteren is pure luxe.

Nog mooier wordt het op 19 november 2011, want dan kunt u in de ZaterdagMatinee een selectie uit deze partituur beluisteren, gespeeld door de Radio Kamer Filharmonie, die wordt gedirigeerd door niemand minder dan Heinz Holliger.

index