CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, mei 2010

 

 

Brahms: Vioolconcert in D, op. 77.

Joachim: Vioolconcert nr. 2 in d, op. 11 (in ungarischer Weise).

Christian Tetzlaff (viool), Danish National Symphony Orchestra o.l.v. Thomas Dausgaard.

Virgin Classics 502109 • 78' •

 

 


Vioolconcerten van Johannes Brahms en Joseph Joachim samen op één cd, het lijkt zo voor de hand liggend, maar het is zelden vertoond. Joachim en de twee jaar jongere Brahms waren dikke vrienden totdat Joachim verwikkeld raakte in een echtscheiding en Brahms de kant koos van mevrouw Joachim. Het Dubbelconcert voor viool en cello was een gebaar van de kant van Brahms om weer vrede te sluiten. Toen alles nog pais en vree was schreef Brahms zijn Vioolconcert voor Joachim, die hem van advies diende en het werk van een cadens voorzag, die uiteraard de standaard is geworden, ondanks latere pogingen van Busoni (met pauken) en Kreisler.

Dat Joseph Joachim (1831-1907) niet alleen een groot violist was, maar als componist de auteur is van drie vioolconcerten zal de meeste muziekliefhebbers onbekend zijn, want je hoort ze immers nooit. Het tweede van de drie, ‘in Hongaarse stijl’, was in zijn tijd het bekendste van de drie. De (Austro-)Hongaar Joachim kon hier zijn ziel en zaligheid in kwijt, en dat hoor je, speciaal in het zangthema van het eerste deel. Brahms had die Hongaarse Dansen niet van een vreemde. in de cadens van het eerste deel zijn heel ingenieus hoorn- en hobosolos verwerkt en wordt het vioolconcert van Beethoven (autobiografisch?) geciteerd. Staat het Vioolconcert van Brahms te boek als één van de lijvige vioolconcerten, het Hongaarse Concert van Joachim is nog langer, en daarin schuilt ook de zwakte van het werk. Lange tijd werd het zonder pardon ingekort, een op zich begrijpelijke ingreep, maar toch is het prettig om de complete gedachten van de componist te kunnen beluisteren, zoals hier het geval is.

De drie vioolconcerten van Joachim zijn eerder opgenomen voor het label Naxos. De Duits-Koreaanse violiste Suyoen Kim speelt de beide eerste concerten op Naxos 8.570991; degelijk maar ook wat ouderwets vioolspel met een automatisch en snel vibrato, begeleid door een routineus spelend orkest. Op Naxos 8.554733 speelt violiste Takako Nishizaki (mevrouw Naxos) het derde concert; de cd wordt aangevuld met twee forse concertouvertures. Van het Hongaarse Concert bestaan nog enkele opnames, waaronder eentje die onder kenners klassieke status heeft bereikt: Aaron Rosand registreerde op zijn vierenveertigste een formidabele en onovertroffen vertolking met forse coupures – de vier minuten durende orkestinleiding sneuvelde - voor het label VOX, laatstelijk heruitgegeven op een dubbel-cd, VOX CDX5102 en gecombineerd met ander onbekend romantisch repertoire. Dat is vioolspelen! Elmar Oliveira maakte in 1991 een opname voor het label IMP, begeleid door het London Philharmonic Orchestra onder Leon Botstein (MCD 27), ook gecombineerd met twee concertouvertures, Hamlet op. 4 en Henry IV op.17. Overigens maakte het Limburgs Symfonie Orkest in 1994 een aardige cd met Concertouvertures en Marsen onder Roland Bader voor het label Koch Classics (3-1514-2); het schijfje kwam uit in 1999 maar is sinds de demise van het label niet meer te krijgen.

Na de legendarische registratie die Fritz Kreisler in 1936 maakte van het Vioolconcert van Brahms met het London Philharmonic Orchestra onder John Barbirolli zijn honderden opnamen de revue gepasseerd. Elke volgende betekent dus slechts een kennismaking met alweer een nieuwe vioolvirtuoos. Christian Tetzlaff, die zich een uitstekende naam verworven heeft met zijn Bach-vertolkingen levert echter ook in dit repertoire een respetabele prestatie: geserreerd maar onberispelijk. Een uitvoering die geen maniertjes kent en dus meerdere malen beluisterd kan worden. Verrassend genoeg vertoont ze in toonvorming en vibrato een opvallende gelijkenis met die van Kreisler van vijfenzestig jaar geleden. Het kon minder.

Afgezien van de gecoupeerde maar meeslepende opname van Rosand beperkt de directe vergelijking zich wat Joachim betreft tot de opnames van Oliveiro en Tetzlaff, waarbij Tetzlaff door technisch meesterschap en een foutloze intonatie zich de meerdere toont, ondersteund door een voortreffelijke orkestpartij: daar is door de Denen op gewerkt waar de Londenaren een routineklus afleveren. Conclusie: een Brahms met karakter en van het Hongaarse Concert van Joachim is dit voorlopig de beste opname die de catalogus ons te bieden heeft.

(Deze cd werd ook besproken door Gerard Scheltens. Klik hier voor zijn recensie).


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links