CD-recensie
© Siebe Riedstra, maart 2022
Erst von Dohnányi - Concertos Dohnányi: Variaties op een kinderliedje op. 25 - Concertino voor harp op. 45 - Konzertstück voor cello en orkest op. 12 Sofja Gülbadamova (piano), Silke Aichhorn (harp), Andrei Ionita (cello), Deutsche Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz o.l.v. Modestas Pitrenas |
Ik schreef het voor het plezier van liefhebbers van humor, en voor het chagrijn van de anderen.
Ernst von Dohnányi over zijn Variaties op een kinderliedje.
De Variaties over een kinderliedje die Ernst von Dohnányi vlak voor het begin van de Eerste Wereldoorlog schreef begint met een bombastische inleiding die aanspraak maakt op de Schrekeriaanse karakterisering Voorspel tot een drama. Het thema dat er op volgt kon geen groter contrast vormen en is over de hele wereld bekend. Mozart gebruikte het in zijn variaties op Ah vous je dirai maman, in Engelssprekende landen heet het Baa, baa, black sheep, en wij zingen het als Altijd is kortjakje ziek. Dohnányi liet op dat simpele melodietje een twaalftal variaties los die zich ontwikkelen van ongekunstelde eenvoud tot hoogromantisch pathos (variatie X en XI, Passacaglia, Choral). Een schitterend werk dat decennialang dapper repertoire wist te houden als de meest gespeelde partituur van Dohnányi, maar het uiteindelijk toch heeft af moeten leggen tegen de Paganini-Variaties van Rachmaninov.
Het label Capriccio zet zich sinds 2019 met enthousiasme in voor deze vergeten toonmeester, en bracht een serie cd's uit waarvan dit de zesde is. Pianiste Sofja Gülbadamova (Moskou, 1981) speelt in dat project een belangrijke rol: zij was eerder betrokken bij de opname van de beide pianoconcerten en een dubbel-cd met werken voor piano solo. Na haar studie aan het Gnessin Instituut volgde zij lessen in Lübeck (bij James Tocco), waar ze is blijven wonen. Al eerder getuigde zij van haar liefde voor Dohnányi, in 2017 verscheen een live-opname van het Tweede pianoconcert op het label Cybele die hier is besproken door Aart van der Wal. Op YouTube heeft het label Capriccio naar aanleiding van de pianoconcerten een teaser geplaatst waarop Güldamova vertelt over haar inzet voor het werk van Dohnányi.
Behalve deze drie concertwerken voor piano schreef Dohnányi twee vioolconcerten, een Concertino voor harp en een Konzertstück voor cello. Die twee laatste stukken vonden eveneens een plaats op deze cd. Het Concertino is bescheiden van omvang (krap een kwartier, en dus moeilijk te programmeren) en dat is bijzonder jammer, want het is een prachtig stuk, dat de aandacht van een live-uitvoering meer dan waard is. Dohnányi schreef het in 1952, in de zwartste dagen van zijn leven (hij verloor in de Tweede Wereldoorlog twee zonen en werd na de oorlog onterecht beschuldigd van collaboratie), maar daarvan is in deze zonnige partituur niets te merken.
Het Konzertstück is een vroeg werk dat dateert uit 1904, en is met een lengte van bijna een half uur wel degelijk geschikt voor het concertpodium, al merken we daar in de praktijk bar weinig van. Gelukkig laat de discografische belangstelling niet te wensen over, met in dit geval als toegevoegd pluspunt dat veel verzamelaars blij zullen zijn met deze drie concertwerken samen op één cd.
De kwaliteit van het spel van Sofja Gülbadamova was al bewezen op haar opname van de beide pianoconcerten, en harpiste Silke Aichhorn en cellist Andrei Ionita doen niets voor haar onder. Het is een plezier om het orkest van Rheinland-Pfalz weer in deze serie te mogen begroeten, en dirigent Modestas Pitrenas (1974, Litouwen), een nieuwkomer in deze serie, inspireert solisten en orkest tot een prestatie die zich met gemak tegenover de competitie staande houdt.