CD-recensie

© Siebe Riedstra, oktober 2014

Kent u het geheim van Max Bruch? Hij is de schepper van drie vioolconcerten en een handvol werken voor viool met orkestbegeleiding. Ze passen samen op drie cd's, en Salvatore Accardo liet eind jaren zeventig horen dat we het hebben over prachtige muziek - toen nog op elpees, in een integrale uitvoering voor het label Philips. Kurt Masur en het Gewandhausorchester Leipzig waren zijn partners. Bijna veertig jaar later presenteert het label CPO het eerste deel van een tweede integrale uitvoering, met de Duitse violiste Antje Weithaas als soliste. Weithaas (1966, Cobus, DDR) vliegt een beetje onder de Duitse vioolradar, waar haar vrouwelijke collega's Anne-Sophie Mutter en Isabelle Faust de toon aangeven. Maar onderschat haar niet, ik herinner me een indrukwekkend Nederlands debuut in de ZaterdagMatinee met het Vioolconcert van Beethoven. Op dit eerste deel van de complete Bruch speelt ze de Schotse Fantasie, het Tweede vioolconcert en het Adagio appassionato. Het toeval wil dat haar leerling Ning Feng haar voor is geweest in de Schotse Fantasie. Hij maakte een opname voor het label Channel Classics, samen met het Vioolconcert van Tsjaikowski, de cd werd hier besproken door collega Aart van der Wal. Opvallend is dat de lerares dezelfde slanke toon hanteert als de leerling, en een aardige bijkomstigheid is dat zowel Aart als ik bij Ning Feng opmerkten dat hij doodgewoon op een viool uit 2007 speelt. Antje Weithaas bespeelt hier een viool uit 2001, en - u raadt het al - beide instrumenten stammen van dezelfde maker, Peter Greiner. Speelt de leerling mooier dan de lerares? Ze zijn allebei een genot om naar te luisteren.

In 1907 gaf Bruch zelf een onbarmhartig realistische samenvatting van zijn componistencarrière in een vraaggesprek met de Amerikaanse muziekjournalist Arthur Abell:

Over vijftig jaar zal Brahms tot de grootste componisten aller tijden behoren, terwijl ik voornamelijk zal voortleven door mijn Vioolconcert..... Brahms was een veel groter componist dan ik, om verschillende redenen. Ten eerste was hij veel origineler. Hij ging altijd zijn eigen gang. Hij gaf niets om de reactie van publiek of critici.....Ik had een vrouw en kinderen om te onderhouden en te laten studeren. Ik was genoodzaakt om geld te verdienen met mijn composities. Dus moest ik werken schrijven die plezierden en gemakkelijk te begrijpen waren. Toch verlaagde ik mezelf nooit; mijn artistieke geweten stond dat niet toe. Ik componeerde altijd goede muziek, maar het was muziek die gemakkelijk verkocht. In mijn muziek was nooit iets controversieels zoals in die van Brahms.

Je zou er bijna tranen in je ogen van krijgen. Brahms was vijf jaar ouder dan Bruch en heeft dus altijd als een kolossale wolk zijn leven verduisterd. Bovendien paarde het ontzag voor Brahms de componist zich aan een behoorlijke hekel aan de mens Johannes Brahms. Die vond hij maar een hufter.

Terug naar Antje Weithaas en haar eerste aflevering van een integrale Bruch. Weithaas is een formidabele violiste, ze wordt niet gehinderd door een sterrenstatus, en te oordelen naar het instrument dat ze kiest houdt ze niet van flauwekul. Eigenlijk sluit ze naadloos aan bij het bovengenoemde interview, ze speelt deze werken met een totale overgave, een ongeconditioneerde liefde voor deze klanken, die inderdaad nooit controversieel zijn. Goede muziek die gemakkelijk verkocht? Die kwalificatie wordt door Weithaas naar het land der fabelen verwezen. Luister maar eens naar het slot van het eerste deel van het Tweede vioolconcert. Ze wordt superieur bijgestaan door dirigent Hermann Bäumer, de NDR Radiophilharmonie en een uitstekend opnameteam. Ik hoop dat de opname van deel twee al klaarligt.

index