CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2014
Jan Bonefaas - AnthologieBonefaas: Fantasie Psalm 105:1 - Variaties Gezang 291 - Orgelkoraal Psalm 42 - Sinfonia 'Een vaste burcht is onze God' - Canonisch voorspel 'Heere Jezus, om Uw woord' - Fantasie Psalm 72 - Symfonie II 'Gorkumse' Jan Bonefaas op het Bätz/Witte orgel van de Grote Kerk te Gorinchem Toccata TRR 0002 • 67' • |  |
Naar aanleiding van het uitgebreide artikel over Jan Bonefaas dat hier onlangs is gepubliceerd (klik hier) ben ik even in mijn verzameling gedoken en heb weer eens geluisterd naar deze markante muzikant. Denkt u niet dat u met een lampje moet zoeken naar deze cd, hij is gewoon verschenen op het label Toccata van Aart van der Waal, expert in het maken van orgelopnamen, en labelchef tegelijk. Wanneer de opnamen zijn gemaakt en door wie wordt niet vermeld, maar daar komen we wellicht nog achter.
Jan Bonefaas (1926-2004) was een leerling van Feike Asma (1912-1984), en wortelt dus stevig in de Nederlandse orgelistentraditie van Jan Zwart (1877-1937). Het is de traditie van de protestantse kerkmuziek, waarbij de nadruk ligt op werken die hun oorsprong vinden in het kerkelijke gebruik van het orgel. Bonefaas is begonnen als een trouwe adept van die stijl, en een werk als de Fantasie over Psalm 105 vers 1 had ook door Feike Asma geschreven kunnen zijn. Al moet ik er bij zeggen dat Bonefaas direct al de platitudes vermijdt waarin zijn leermeester soms verzeild raakte. Asma bleef die stijl trouw tot zijn dood, maar Bonefaas veranderde langzaamaan van koers, en dat maakt hem voor de liefhebbers van niet-kerkelijk georiënteerde muziek een stuk interessanter. Een mooi voorbeeld daarvan is het laatste werk op deze cd, de Tweede Orgelsymfonie, een vijfdelig werk van bijna een half uur, dat duidelijk maakt dat Bonefaas de werken van Louis Vierne (openingsdeel), Max Reger (Scherzo) en Widor (Toccata) op zijn duimpje kende. De symbiose die hij daaruit weet te peuren levert een boeiende luisterervaring op.
De symfonie werd voltooid in 1982, en de eerste uitvoering von plaats tijdens de feestelijkheden naar aanleiding van het 600-jarig bestaan van de stad Gorinchem - vandaar de benaming Gorkumse. Het spreekt vanzelf dat dit niet de muziek van een nieuwlichter is, maar dertig jaar later maalt niemand daar meer om, en had ze bij wijze van spreken gisteren gecomponeerd kunnen zijn. De meerwaarde van deze uitgave ligt in het feit dat we Bonefaas horen op 'zijn' Bätz en Witte orgel, een schitterend drieklaviers instrument met 41 stemmen. De uitstekende opname kwam in 1991 uit op het label Jubal, en is zoals gezegd inmiddels verhuisd naar Toccata.