CD-recensie

© Siebe Riedstra, juli 2023

Ergens in 1943 werd de Pools-Joodse componist Joachim Mendelson in het Getto van Warschau doodgeschoten door een lid van de Gestapo. Dat betekende niet alleen het trieste einde van een componist, maar ook de bijna complete vernietiging van een oeuvre. Letterlijk een handvol werken werden tijdens zijn leven gepubliceerd door de Parijse frirma Eschig: een Vioolsonate, Strijkkwartet, Pianokwintet met hobo, Tweede Symfonie en een Kamersymfonie. Meer niet.

Joachim (ook Leon) Mendelson (ook Mendelsohn) werd geboren in Warschau in 1892. Daar begint de verwarring al, de toelichting bij deze cd heeft het over 1890 en op het internet wordt ook nog 1897 genoemd. Na studies in Warschau vervolgde hij zijn opleiding in Berlijn. In 1929 vestigde hij zich in Parijs, waar hij zich aansloot bij de Association des Jeunes Musiciens Polonais, een vereniging onder patronaat van Szymanowski en Paderewski, en gesteund door Ravel, Honegger en Nadia Boulanger. Daar boekte hij zijn eerste successen met een strijkkwartet, uitgevoerd door het Roth Quartet. Een werk dat zijn wortels heeft in de strijkkwartetten van Debussy en Ravel. Het werd in 1939 gevolgd door een kwintet voor de uitzonderlijke bezetting van hobo, viool, altviool, cello en piano. Daarin is duidelijk waar te nemen dat Mendelson inmiddels kennis had genomen van de muziek van de Groupe des Six.

Wat betreft het opnametraject had Chandos wel even melding mogen maken van het feit dat het Eerste strijkkwartet van Joachim Mendelson eerder werd uitgebracht op het Duitse label EDA in de serie Poland Abroad.

Mendelson wordt op deze uitgave gecombineerd met zijn landgenote Grazyna Bacewicz, eveneens geboren in Warschau, in 1906. Bacewicz is een van de weinige componerende vrouwen die mag bogen op een succesvolle internationale carrière als violiste, pianiste, schijfster, docente en bestuurder. Ze overleed in 1969 en het heeft even geduurd voordat haar naam op de podia terugkeerde, maar in de nieuwe eeuw blijkt er in ieder geval sprake te zijn van een toenemende discografische belangstelling. Het Silesian String Quartet bracht in 2016 een opname uit van de complete strijkkwartetten op Chandos, die ik hier heb besproken.

Het Silesian String Quartet maakt nu van de gelegenheid gebruik om op die uitgave een waardevolle aanvulling te presenteren. Een vroeg kwartet uit 1929/30 en een laatste kwartet uit 1965. Beide werken verdienden volgens de zeer zelfkritische componist geen uitgave. Ze worden hier gespeeld in een redactie van het Royal String Quartet, een Pools ensemble. Wie er de uitgave van bovengenoemde complete kwartetten op nakijkt zal overigens zien dat Bacewicz ook het eerste kwartet uit 1938 geen publicatie waardig keurde, ondanks het schitterende tweede deel.

Het Silesian String Quartet verdient alleen al een lauwerkrans om zijn inzet voor de werken van Grazyna Bacewicz. Joachim Mendelson werd dit jaar tachtig jaar geleden vermoord en beluistering van deze twee werken is een ervaring om stil van te worden.

index