CD-recensie
© Kees de Leeuw, juli 2021
Potter: Symfonie nr.1 in g - Introduzione e Rondo 'Alla Militaire' voor piano en orkest - Overture to Cymbelene Claire Huangci (piano), BBC National Orchestra of Wales o.l.v. Howard Griffiths |
 |
Het label CPO gaat onvermoeibaar voort met het uitgeven van cd's van componisten die in hun tijd min of meer bekend waren, maar die na hun dood meestal heel snel werden vergeten. Zo ook het lot van de muziek van Potter. Met een voornaam die begint met een C en een achternaam die begint met Po zou je kunnen zeggen dat Cipriani Potter (1792-1871) bij uitstek een componist is die past bij het label CPO!
 |
|
Cipriani Potter (1792-1871) |
De opvallende voornaam Cipriano blijkt te verwijzen naar de Italiaanse schilder en graveur Giovanni Battista Cipriani, een broer van een peettante van Potter. Zoals veel andere collega's kreeg Potter zijn eerste muzieklessen van zijn vader, een pedagoog die zelf viool en fluit speelde. De zoon bekwaamde zich echter vooral op de piano en kreeg vervolgens les van Thomas Attwood (leerling van Mozart), William Crotch en Joseph Johann Baptist Woelfl (Wölfl). Laatstgenoemde had bij Leopold Mozart gestudeerd en werd gezien als een uitstekend pianist van het niveau Beethoven. In 1817 zou Potter tijdens een verblijf in Wenen Beethoven zelfs ontmoeten. Deze raadde hem aan in de leer te gaan bij Emanuel Aloys Förster, wat Potter ook werkelijk deed. Beethoven schreef over Potter dat hij een goed mens leek en talent had als componist.
Na ruim een jaar in Wenen te zijn geweest bezocht hij Italië waar hij Rossini leerde kennen en diens en andere opera's leerde kennen en waarderen. Toch zou Potter nauwelijks vocale werken componeren.
Eenmaal terug in Engeland onderscheidde hij zich als pianist vooral met de muziek van Beethoven en Mozart. Hij was onder meer verantwoordelijk voor de Engelse premières van Beethovens Eerste, Derde en Vierde pianoconcert van Beethoven; daarnaast gaf hij de eerste uitvoering van een aantal concerten van Mozart. Hij was ook bekend als dirigent van de Philharmonic Society, docent aan de Academy of Music en voornaam lid van de Bach Society.
Zijn meeste composities schreef hij in de periode 1816-1836. Aanvankelijk componeerde hij vooral muziek voor piano, maar zijn oeuvre werd in de loop der jaren steeds veelzijdiger. Hij componeerde kamermuziek, tenminste drie pianoconcerten, enkele ouvertures en negen symfonieën. Ze hadden tamelijk veel succes maar, in de loop der jaren liep de belangstelling voor zijn werk terug.
Potter had het ook druk als leraar en was hij betrokken bij de uitgave van diverse muziekwetenschappelijke edities, zoals de complete pianomuziek van Mozart. Hij maakte zich ook sterk voor de muziek van Brahms en Schumann. Dit alles leidde tot een vroegtijdige beëindiging van zijn loopbaan als componist. De composities van Potter raakten zodoende al voor zijn dood in vergetelheid. Er is weinig van Potter op cd uitgebracht en alleen daarom al is deze cd een welkome aanvulling.
De eerste van de negen symfonieën was gelijk een voltreffer. Zeker het energieke openingsdeel herinnert sterk aan de laatste twee symfonieën van Mozart. In de andere delen hoort men invloed van Beethoven en Schubert, maar Potter was geen slaafs navolger en had zelf een eigen grote inbreng. Verrassend overigens dat deze symfonie niet eerder op cd verschenen is.
Het Introduzione e Rondo ontstond in 1827 (tevens Beethovens sterfjaar) en is te karakteriseren als een humoristisch virtuoos bravourestuk. Het militaire karakter hoor ik er niet in, maar misschien is de benaming eerder grappig bedoeld. De Amerikaanse Claire Huangci, in 2018 winnares van het Géza Anda concours, schittert hier in een prachtige dialoog met het orkest. Samen blijken de musici geknipt voor dit lichtvoetige werk.
Potter componeerde drie ouvertures gebaseerd op werken van Shakespeare. The Tragedie of Cymbeline of Cymbeline, King of Britain (1836) verscheen na Antony and Cleopatra (1835) en behoort met The tempest (1837) tot zijn latere composities. Een verrassende afwisseling in tempi en sfeer karakteriseren het dramatische werk Cymbeline, waarbij Potter overigens geen pogingen deed om de nogal gecompliceerde plot weer te geven, ook al scheen hij dit wel van plan te zijn geweest. Luisterend naar deze ouverture concludeer ik dat het triest is dat Potter zijn componeertalent niet verder ontwikkeld heeft.
Howard Griffiths en het BBC orkest uit Wales zijn uitstekende vertolkers van dit repertoire in deze mooie heldere opname. Hopelijk volgen er meer cd's met muziek van Potter bij CPO want het is zeker een componist die waard is om herontdekt te worden.
______________
Naschrift: de symfonieën nr. 8 en 10 zijn in 2015 uitgebracht op het label Treasure Island met het Milton Keynes Chamber Orchestra o.l.v. Hilary Davan Wetton. Collega Aart van der Wal besprak hier de Pianoconcerten nr. 2 en 4 en Variazioni di Bravura met het Tasmanian Symphony Orchestra o.l.v. van de solist Howard Shelley in Hyperions serie The Romantic Piano Concerto.