CD-recensie
© Gerard Scheltens, september 2019
The Romantic Piano Concerto (79) Pfitzner: Pianoconcert in Es, op. 31 Braunfels: Tag- und Nachtstücke op. 44 Markus Becker (piano) , Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin o.l.v. Constantin Trinks |
 |
Deel 79 van The Romantic Piano Concerto! Nog even en we zijn bij de 100. Zouden er nog zoveel afstofbare pianoconcerten bestaan om nóg eens 21 cd's te vullen? In elk geval is Hyperion nog steeds niet in Nederland geweest: Julius Röntgen, Leander Schlegel, Carl Smulders, Willem Landré (zelfs met de titel Romantisch Pianoconcert, wat wil je nog meer), ze staan allemaal in de wachtrij bij het befaamde Britse connaisseurslabel. Managing producer Mike Spring heeft het me nog zó beloofd. maar die verliet Hyperion in 2014 om voor zichzelf te beginnen. Waarna "zijn" serie gelukkig onverdroten doorging op hetzelfde hoge niveau. Met daarbij de kanttekening dat we misschien de onterecht vergeten meesterwerken nu echt wel gehad hebben en de zoektocht ons steeds meer brengt in de verste krochten van de stoffigste archieven.
Al blijven mooie vondsten nog steeds mogelijk. Wat mij betreft is dat bij deel 79 voor 50% het geval. Deze cd is in de eerste plaats gewijd aan het concert van jubilaris Hans Pfitzner, dit jaar 150 jaar geleden geboren en 70 jaar dood. Het ging in 1923 in première, met Walter Gieseking als solist. Dat is zeven jaar na Palestrina, Pfitzners grote opera met Meistersinger-trekjes. Het pianoconcert is in zijn vierdeligheid eerder te associëren met concert nummer 2 van Brahms, met dit verschil dat dit veel meer structuur en inhoud heeft dan het onmachtige opus van Pfitzner. Elk deel begint veelbelovend genoeg met een pakkend thema - want dat kon hij wel - waarna de verveling onverbiddelijk toeslaat. Wat een stuurloze bombast wordt hier over ons uitgestort. Dat is een lelijke tegenvaller, want Pfitzner mag dan omstreden zijn wegens zijn dubieuze houding in de naziperiode, ik heb van hem toch heel wat spannende, geniale muziek gehoord. Daar hoort dit pianoconcert beslist niet bij.
Het ligt niet aan de dapperen die de vertolking voor hun rekening nemen volgens de hoge standaard die we van de Hyperion-producties gewend zijn. Markus Becker is de voor de hand liggende pianist om dit varkentje te wassen. Hij wijdde zich - op het AVI-label - met veel succes aan het ook niet bepaald op beknoptheid gerichte concert van Max Reger, maar dat heeft veel meer inhoud dan de lege noten van Hans Pfitzner. Ook met het RSO Berlin onder Constantin Trinks is niets mis - zij slaan zich manmoedig door deze drie kwartier heen. Aan de uitvoering heeft het beslist niet gelegen.
Maar dan! Gelukkig is er nog een ruim half uur over voor een echte ontdekking. In 2017 kwam een manuscript tevoorschijn van "Tag- und Nachtstücke" für Orchester mit obligatem Klavier van Walter Braunfels (1882-1954), de componist van de al eerder herontdekte opera Die Vögel. Het is wrang en wel wat onnadenkend van Hyperion dat de halfjoodse en vroom-katholieke Braunfels, die in de jaren 1933-1945 met een Berufsverbot te maken kreeg, hier uitgerekend met de nazistisch 'angehauchte' Pfitzner wordt gecombineerd. In muzikaal opzicht kunnen we hem in elk geval uitroepen tot degene die de cd tenminste redt.
Tag- und Nachtstücke is een programmatisch laatromantisch werk met hints van de moderne tijd uit 1933-34, kort voordat Braunfels gedwongen in de Ruhestand ging en alleen nog unhörbare Werke componeerde, zoals hij zelf zei. Ondanks associaties met Bruckner, Mahler, Schreker en Hindemith draagt het een sterk eigen karakter. In vijf delen wordt een breed en contrastrijk scala aan stemmingen afgewisseld. Braunfels had een melodische gave, kon spanningsvol en geraffineerd instrumenteren en had oog voor structuur. De finale, een soort toccata, eindigt ondanks alles in een effectvol A-majeur. Ik zei het al: een ware ontdekking. Markus Becker, RSO Berlin en Constin Trinks zijn even goed als in Pfitzner, maar hun werk is veel dankbaarder.
Deze opname is een prachtige aanvulling bij de Capriccio-cd van pianiste Tatjana Blome met drie andere concertante werken ( Hexensabbat, Konzertstück, Hebridentänze) die Siebe Riedstra hier besprak.