CD-recensie

 

© Gerard Scheltens, mei 2017

 

Mahler: Symfonie nr. 3 in d

Gerhild Romberger (alt), Cantemus Children's Choir, Chor des Bayerischen Rundfunks, Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer.

Channel Classics CCS SA 38817 • 96' • (2 sacd's)

Opname: september 2016, Müpa (Palace of Arts) Budapest

 

"Heidens uit zijn krachten gegroeid" noemde Simon Vestdijk het eerste deel, "Pan ontwaakt", van Mahlers Derde. Van dit materiaal was ook een "fraaie brutale mars van een minuut of tien" te maken geweest in plaats van het "monsterachtigste en minst geconcentreerde symfoniedeel dat Mahler ooit schreef", aldus Vestdijk. Ja, vast wel, maar dat zou een totaal ander werk hebben opgeleverd. We zullen Gustav Mahler maar niet gaan verbeteren, en kunnen vaststellen dat hij in dit inderdaad gigantische, apocalyptische symfoniedeel een ode bracht aan de spontaniteit, de aarde, de natuur, en dat dit zich niet verhoudt tot strakke symfonische structuren, waarvan Mahler heus alles wist, maar die hij hier niet heeft nagestreefd.

Toch heb ik de indruk dat Iván Fischer heimelijk verlangde naar die strakke structuren toen hij dat verbluffende openingsdeel in de verf zette. Wat klinkt dit allemaal mooi en zorgvuldig, wat een fijn orkest, wat een kleurenpracht, wat zijn de lijnen fraai getrokken, wat gaan de spanningsbogen mooi omhoog en wat komen ze feilloos weer neer op de plek waar ze horen te landen. Door een doordachte opstelling en een zorgvuldig uitgekiende klankverhouding bereikt Fischer, met hulp van de voortreffelijke Channel-producer Jared Sacks en zijn team van opnametechnici, een schitterende, doorzichtige klank met een maximum aan details en schakeringen.

Maar... aan de andere kant mis ik de uit zijn voegen barstende spanning, de dionysische vervoering, zeg maar de onbescheidenheid of desnoods onbeschaafheid van dit openingsdeel. Eigenlijk kun je niet eens echt de vinger leggen op wat je mist, want er valt helemaal niets aan te merken op deze wonderschone interpretatie. Hoogstens kun je zeggen dat alles zó prachtig binnen de lijnen blijft dat je bijna gaat hopen op een ontsporing. Al die muzikale overdaad van Mahler vraagt erom dat de dirigent zijn musici eens flink de vrije hand geeft in plaats van het orkest strak in eigen hand te houden.

Tot zover cd 1, want conform Mahlers bedoelingen zijn het openingsdeel en de andere vijf duidelijk van elkaar gescheiden. Voor cd 2 geldt, zoals te verwachten viel, mijn bezwaar veel minder. Fischers transparante, verfijnde aanpak maakt kamermuzikale miniaturen van de delen 2 (Tempo di Menuetto) en 3 (Comodo. Scherzando) met de ronde posthoornklank in het trio. Het korte maar cruciale aandeel van de alt Gerhild Romberger (ze zong ook in de Beierse Haitink-opname, hier besproken door Niek Nelissen) in het O Mensch! Gib Acht! met de waarschuwende nachtvogel (de hobo) op afstand, zou iets omfloerster mogen, maar daarna zorgt het Bim-Bam van deel 5 voor het gewenste verfrissende moment. De symfonie stroomt uit in de grote finale, opnieuw wondermooi gespeeld en gekleurd, helemaal gericht op klankschoonheid. Deze muziek werkt toe naar een grootse climax, die bij Fischer heel ingehouden blijft. Op een lawaai-afsluiting met donderende pauken zit ik niet te wachten, maar dit matglanzende klankjuweel blijft voor mij toch een beetje 'casual' en flets.

Gemengde gevoelens dus bij een als geheel toch erg mooie interpretatie die je steeds opnieuw wil horen. Iván Fischers Mahler-cyclus loopt ten einde, want voorzover ik weet moet alleen nummer 7 nu nog komen. De Tweede en Zesde werden al meer dan tien jaar geleden uitgebracht, de andere zijn van recenter datum. De gigantische Achtste gaat de fysieke en logistieke mogelijkheden van Channnel Classics en het Budapest Festival Orchestra te buiten, althans dat schijnt zo. Ik hoop dat ik me vergis, want het zou interessant zijn te horen hoe de op intimiteit gerichte Fischer dit "gargantueske" (typisch Vestdijk-woord) werk zou aanpakken. Over het algemeen zijn Fischers Mahler-opnamen zeer enthousiast ontvangen, al plaatste Maarten Brandt wel wat kanttekeningen bij de z.i. al te grote vanzelfsprekendheid waarmee dat gebeurde. Tenslotte is ook Ivan Fischer niet het laatste woord, en zo hoort het ook.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links