CD-recensie

© Aart van der Wal, juli 2016

Ons land kent slechts een bescheiden aantal blokfluitisten van groot portuur uit heden en verleden. Ik noem in dit verband Frans Brüggen, Kees Otten, Kees Boeke, Walter van Hauwe, Marion Verbruggen, Pieter-Jan Belder en Erik Bosgraaf. De een mag dan meer virtuoos zijn (geweest) dan de ander, zij hebben wel degelijk hun stempel gedrukt op het blokfluitspel zoals zich dat in Nederland heeft ontwikkeld en nog steeds ontwikkelt. De blokfluit wordt ten onrechte als een 'eenvoudig' instrument gezien. Dat is ongetwijfeld in de hand gewerkt door het feit dat de blokfluit vaak het eerste instrument is dat een kind in handen krijgt als hij muziek wil gaan leren, een proces dat meestal op de muziekschool begint (en dan meestal snel blijkt dat het allemaal zo eenvoudig niet is). De meeste kinderen kiezen, naarmate het muziekonderwijs vordert, voor een ander instrument, maar sommigen raken zo verknocht aan de klankschoonheid en mogelijkheden van de blokfluit dat ze niet anders willen.
Wie wil zien en horen hoe grandioos het blokfluitspel kan zijn hoeft niet ver te zoeken: op YouTube kan men kennismaken met bijvoorbeeld het fantastische blokfluitspel van een toen nog jonge Frans Brüggen. Maar er zijn uiteraard ook de cd's, waaronder die van Erik Bosgraaf, een van de grootste virtuozen op dit gebied. Een musicus bovendien die het blokfluitspel over de van oorsprong traditionele barokgrens heeft heengetrokken en er niet voor schroomt om het instrument ook in een heel aparte contemporaine jas te steken en daarbij allerlei bijzondere speleffecten te propageren. Dat levert dan uiteraard geheel andere muziek op. Muziek die niet minder uitnodigend en fascinerend is dan wat deze nieuwe cd te bieden heeft. Jazeker, Erik Bosgraaf, de grootmeester van de blokfluit is van meerdere, zo niet vele markten thuis.

Deze nieuwe uitgave loopt wellicht vooruit op het komende Telemann-jaar: in 2017 wordt diens tweehonderdvijftigste sterfdag herdacht, maar belangrijker is dat Bosgraaf en het door hem geleide Ensemble Cordevento deze stukken met hun kleurrijke afwisseling van spirituele humor, brisante virtuositeit en expressieve bezonkenheid het volle pond geven en daarmee het soortelijk gewicht dat ze toekomt. Hoe briljant kan het zijn! Dat Telemann zelf een uitstekend blokfluitist moet zijn geweest zegt zeker iets over de virtuoze eigenschappen van deze stukken en de niet geringe technische hindernissen die hij ruimhartig heeft rondgestrooid. En wie mocht denken dat de afwisselende bezonkenheid geen hoger doel kent dan het aanbrengen van contrasten vergist zich deerlijk: menigmaal reikt het diepgravende karakter van de langzame delen zelfs naar poëtisch vorm gegeven somberheid, zo niet zwaarmoedigheid. De blokfluitcomposities van Telemann grenzen echt aan de speltechnische mogelijkheden van het instrument en zijn bespeler; en zeker als de tempi (doorgaans typisch barokke dansvormen) zoals hier goed zijn gekozen. Bosgraaf en het ensemble maken er heus theater van, het lééft, het bruist, het tintelend, maar het kan ook diep inkerven. Dirk Fischer zorgde voor een prachtige opname. Daarmee is dit een uiterst welkome aanvulling op de uitgave die ik al eerder op deze site besprak: de blokfluitsonates van Telemann met Francesco Corti als de klavecinist (klik hier voor de recensie).

index