CD-recensie
© Aart van der Wal, september 2023
Solitude Schumann: Vioolsonate nr. 2 in d, op. 121 - nr. 3 in a, WoO 2 Clara Schumann: Romanzen op. 22 nr. 1-3 Niek Baar (viool), Ben Kim (piano) |
Als één schaap over de dam is… De muzikale relatie tussen Robert en Clara Schumann is al menigmaal naar een cd-uitgave ‘vertaald', soms nog aangevuld met werk van Felix en Fanny Mendelssohn of Johannes Brahms. Niks mis mee natuurlijk.
Ditmaal zijn het de Nederlandse violist Niek Baar (*1991) en de Amerikaanse pianist Ben Kim (*1983) die ophun debuut duo-cd Robert Schumanns Vioolsonates nr. 2 en 3 (de laatste is het minst discografisch vertegenwoordigd) hebben gecombineerd met Clara Schumanns (geboren Wieck) 3 Romances op . 22. Een logische combinatie, al was het misschien nóg logischer geweest om de Eerste vioolsonate op dit album vast te leggen omdat Clara immers in haar op. 22 uit die sonate citeert.
Uit het bijgevoegde persbericht mocht ik opmaken dat mede dankzij Robert en Clara Niek en Ben ook een bijzondere artistieke band met elkaar hebben. En over Robert vertellen ze dat zijn compositiestijl, obsessief heen en weer slingerend tussen vurige onrust en teder verlangen, hen een gemeenschappelijke taal gaf om met elkaar te communiceren.
Solitude, eenzaamheid, is als albumtitel natuurlijk niet toevallig gekozen. Dat eenzaamheid ook gewaardeerd kan worden, waardevol kan zijn, daarin te kunnen (op)bloeien, wat per definitie ook voor de schone kunsten geldt. Maar ook de eenzaamheid die Schumann in zijn laatste jaren zozeer trof toen zijn geest geleidelijk aan verduisterde. Hij bleef componeren, tot het niet meer ging.
In een eerdere recensie, gewijd aan Obsession, met naast Niek Baar het Concertgebouw Chamber Orchestra, eveneens uitgebracht door Channel Classics (klik hier) ben ik nogal uitgebreid ingegaan op zaken als vingerzetting, tempo, portamento en vibrato, vier bekende en tevens tamelijk hete hangijzers in de wereld van de klassieke muziek. Er zijn dikke boeken over geschreven, zelfs dissertaties aan gewijd (die pretentie heb ik zeker niet). Het kwam toen in die recensie aan de orde omdat ik veelal het beeld zie (of beter: hoor) van een studierichting die technische én interpretatieve strakheid tot kern heeft verheven, waardoor wij, muziekliefhebbers, de muziek zo ook ervaren en er mogelijk voetstoots vanuit gaan dat het zo hoort of dat het niet anders zou kunnen. Het is een eigentijdse speelstijl die slechts marginaal ruimte laat voor meer romantische uitweidingen, en daarmee dus niet vanuit het perspectief van een meer soepele verhaaltrant. Een verhaaltrant die ruimte biedt aan het geraffineerd toepassen van tempogradaties (niet meer dan dat!) en portamento, in samenhang met minder vibrato (een expressiemiddel dat te pas en te onpas van stal wordt gehaald en helaas vaak ook nog op de automatische piloot zijn weg vindt naar de toehoorder). Het zijn ook deze elementen die de individualiteit van de musicus in hoge mate kunnen bevestigen (of juist ontkennen)
Ook strak aangelijnd kunnen er fraaie spanningsbogen worden getrokken (deze beide musici bewijzen het), maar ik had graag – evenals toen bij Obssession - in dit spel meer vrijheid gehoord, meer durf om passages echt romantisch uit te spelen. Want waarom ook niet? Zowel Robert als Clara stond midden in de Romantiek van Dichterliebe. Terwijl het (nog) meer recht zou hebben gedaan aan wat zij zelf opmerkten: dat Robert Schumanns compositiestij heen en weer slingert tussen obsessief vurige onrust en teder verlangen. Nou, toe dan! Puur technisch geldt voor beide heren in ieder geval geen enkel beletsel.