CD-recensie

© Aart van der Wal, oktober 2022

Niet dat dit het complete verhaal vertelt, verre van zelfs, maar het is ontegenzeglijk een ‘wapenfeit' dat ertoe doet: ruim 35 miljoen keer is op YouTube de live-uitvoering van Rachmaninovs Tweede pianoconcert bekeken; en daarmee staat Anna Fedorovaj in het genre van de concert-video op de eerste plaats. Wat dit betreft trad ze in de voetsporen van een andere ‘Rachmaninov-leeuwin': haar landgenote Valentina Lisitsa, maar daarmee houdt iedere vergelijking op. Want niet alleen hun pianospel verschilt aanzienlijk, maar ook hun houding jegens de Russische inval in Oekraïne. Waar Lisitsa in dit opzicht een - op zijn zachtst gezegd - nogal ambivalente positie innam die haar aan de andere zijde van de oceaan bepaald niet in dank werd afgenomen, ging Fedorova voluit ten gunste van Oekraïne door onder meer op tournee te gaan met het Ukrainian Freedom Orchestra en haar land en degenen die zijn gevlucht te steunen waar ze maar kan.

Maar eerst haar Rachmaninov. Fedorova is het type musicus dat niet van half werk houdt: niet alleen bestudeert ze intensief de onder handen zijnde partituur, maar daarnaast ook de biografische kenmerken die de muziek hebben voortgebracht: ze wil dus echt alles weten over leven en werk van de componist, omdat ze dit belangrijk acht voor de uitvoering ervan (of en zo ja in welke mate de luisteraar dat in haar vertolkingen kan terughoren is uiteraard een geheel andere kwestie).

Wat haar visie op deze beide pianoconcerten alras duidelijk maakt is het liefdevolle gebaar waarmee zij deze muziek omarmt: gepassioneerd en warmbloedig, maar ook uitermate lyrisch en niet zonder drama, in een technisch brandschoon gewaad, daarin net zo overtuigend bijgestaan door het Sinfonieorchester St. Gallen onder leiding van Modestas Pitrenas. Waarbij het bovendien opvalt dat Fedorova's Rachmaninov door en door consistent is, zonder evenwel ook maar een vingerbreedte toe te geven aan de zo welsprekende romantische verbeelding. Dat bleek overigens al eerder, uit haar vertolking van Rachmaninovs Eerste pianoconcert en de Paganini-rapsodie, met hetzelfde orkest onder dezelfde dirigent (klik hier voor de recensie), naast het Derde pianoconcert door de Nordwestdeutsche Philharmonie onder Gerard Oskamp (klik hier).

Nu dan dus de pianoconcerten 2 en 4, net zo fenomenaal gespeeld door deze in 1990 in Kiev geboren rasmusiciënne, die al lange tijd in ons land werkt en woont (ze bewoont samen met haar ouders en haar man Nicholas Schwartz, een appartement in Amsterdam). Er gaat zoveel expressieve kracht van dit spel uit dat het een ronduit overrompelende indruk maakt: het komt ijzersterk voor het voetlicht, haar bijna heilige geloof in deze muziek.
Van het Vierde pianoconcert zegt ze: “Voor mij vertegenwoordigt het de verandering van het tijdperk, een afscheid van het verleden en een duik in een behoorlijk angstaanjagende toekomst.” En van het Tweede pianoconcert: “Het doet mij denken aan een feniks, een wedergeboorte en opstanding van de geest, hoop en licht. Iets wat we tegenwoordig allemaal zo hard nodig hebben.” Het is een zowel belangrijke als hartverwarmende boodschap van een pianiste voor wie de wereld sinds de Russische inval in Oekraïne bijna letterlijk op zijn kop staat.

Niet alleen woord, maar ook daad, want al vanaf begin maart van dit jaar heeft zij een groot aantal benefietconcerten gegeven waarvan de opbrengst ten goede is gekomen aan de Oekraïense vluchtelingen (waaronder uiteraard ook musici). Dat begon in het Amsterdamse Concertgebouw met het door haar geïnitieerde Concert for Peace, met als opbrengst 11.020 euro, geheel bestemd voor de humanitaire hulp. Maar er was nog beduidend meer, zoals Fedorova's fondsenwerving en deelname aan talrijke benefietconcerten, samen met o.a. Maya Fridman, Dana Zemtsov, Daniel Rowland, Nicholas Schwartz, Rosanne Philippens en Konstantyn Napolov. Dat leverde alleen al in maart en april maar liefst 500.000 euro op.
Het was ook Fedorova die de al geplande internationale concerten omzette in benefietconcerten ten behoeve van Oekraïne door afstand te doen van haar honorarium, dat nu rechtstreeks ten goede kwam aan de hulporganisatie(s) in het land van optreden.
Fedorova heeft in ons land bovendien tientallen Oekraïense vluchtelingen aan huisvesting, muziekinstrumenten, werk en onderwijs geholpen. Daarnaast verschijnt ze regelmatig op evenementen en speciale bijeenkomsten om te spreken over muziek in tijden van oorlog en de daardoor sterk gevoelde noodzaak van solidariteit en hulp.

Vermeldenswaard is ook dat Anna Fedorova samen met haar man een nieuwe muziekacademie heeft opgericht: de Davidsbündler Music Academy, die vorige maand voor het eerst de deuren opende voor zeer getalenteerde pianisten en strijkers. Het doel: de voorbereiding op een professionele carrière op basis van educatie, toegesneden op de desbetreffende student. Een-op-een coaching, presentaties, workshops met professionals, masterclasses en het geven van concerten maken deel uit van dit veelomvattende en inspirerende programma. De kernwaarden: vrijgevochten, vooruitstrevend, ruimdenkend, precies die eigenschappen die we terugvinden in Schumanns Davidsbündler.

Dan is er nog de Davidsbündler Foundation die onder meer gevluchte Oekraïense beroepsmusici helpt en voorziet in gratis muzieklessen aan jonge, getalenteerde vluchtelingen.
Er is inmiddels al hard gewerkt aan de inzameling van gelden voor volledige studiebeurzen voor het eerste academisch jaar (september 2022-juni 2023), speciaal bestemd voor studenten uit gezinnen met een laag inkomen (waaronder twaalf jonge Oekraïense pianisten).

Voor een eenmalige donatie kunt u hier terecht.Of u wordt hier vriend. Allebei kan uiteraard ook (vooruit, het is voor het goede doel).

En Fedorova's Rachmaninov? Daarmee is deze recensie immers begonnen. Welnu, die is onverslaanbaar…

index