CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2022

Nicola Porpora - L'aureo serto

Klik hier voor het inhoudsoverzicht

Sergio Foresti (bariton), Abchordis Ensemble o.l.v. Andrea Buccarella
Challenge Classics CC72924 • 63' •
Opname: 29 nov.-2 dec. 2021, Landgasthof Riehen, Riehen (Zwitserland)

 

Nicola Porpora (1686-1768) staat nu vooral te boek als Italiaanse componist, met op diens conto onder meer een groot aantal aria's voor zijn leerling, de castraat Carlo Maria Broschi alias Farinelli (1705-1782). Maar hij onderhield ook een muziekschool waarin alleen plaats was voor de meest getalenteerde zangers, meestal van (zeer) goede komaf. Voor Porpora sneed het mes daarbij van twee kanten: hij werd voor het genoten onderwijs uitstekend betaald en als operacomponist liet hij het aldus gekweekte talent in zijn eigen werk schitteren. Het was in die tijd toch vooral de wereld van de castraatzangers wier vocale virtuositeit grote bewondering afdwong.

Porpora leverde niet alleen geweldige zangers af (waaronder Caffarelli, Porporino en de reeds genoemde Farinelli), maar ook de grote kwaliteiten van zijn 'leergang' werden alom herkend. Niet alleen in zijn thuisland, maar ook buiten de eigen landsgrenzen, zoals aan het muzikaal veeleisende hof van Dresden, waar hij in 1747 zelfs leraar werd van niemand minder dan Maria Antonia Walpurgis Symphorosa van Beieren, tevens regentes van Saksen. Ook dat zal Porpora bepaald geen windeieren hebben gelegd, want de keurvorstin was niet alleen puissant rijk, maar stond ook bekend als mecenas van de 'schone kunsten', als componiste, operazangeres en schilderes. Geen wonder dus dat al het jaar daarop zijn benoeming volgde tot 'Kapellmeister' aan datzelfde hof.

Porpora mag dan als operacomponist vocale virtuositeit hoog in het vaandel hebben gehad, het is veel te kort door de bocht om hem daardoor muzikale diepgang te ontzeggen (wat in dit verband ook geldt voor een componist als Franz Liszt, met de kanttekening dat het ook in de muziek slechts zelden zwart of wit is). We weten uit Porpora's manuscripten dat hij weliswaar zijn virtuoze trukendoos veelvuldig raadpleegde, maar dat hij desondanks wel degelijk de nodige aandacht schonk aan zaken als detaillering, nuancering, proportionaliteit, en vocale en instrumentale melodische, harmonische en ritmische ontwikkeling, dit alles vanuit een goed doordacht concept.

Het was toen wel de bloeitijd van sterk op virtuositeit gericht bel canto dat de castraat ongekende mogelijkheden bood de zangkunst naar ongekende hoogte op te stuwen, met daarbij perfectie als belangrijke leidraad. Het waren ook de castraten die de meeste edele karakters konden uitbeelden en waarmee het publiek zich gemakkelijk kon identificeren.

Echter, de achttiende-eeuwse Italiaanse opera bestond uiteraard niet alleen bij de gratie van de castraat. Zo beschikte de populaire Giuseppe Maria Boschi (ca. 1698-1744), niet te verwarren met de reeds genoemde Broschi, over wat toen gold als een hoge basstem, waarvan de eigenschappen hier door collega Paul Korenhof in zijn recensie van Cieco Amor zijn besproken.

Foresti heeft alle denkbare kwaliteiten in huis om dit recital tot een overtuigende gebeurtenis te maken, in een fraaie en qua repertoire goed afgewogen afwisseling van drama en lyriek. We hebben onmiskenbaar te maken met een bariton met een bijzonder kernachtig maar ook slank timbre waarmee hij (vele) versieringen optimaal cachet geeft. Voeg daarbij zijn niet mis te verstane tekstverbeelding en u begrijpt dat dit een zanger is die van begin tot eind weet te boeien. Zelfs als hij - zij het slechts incidenteel - tegen zijn vocale grenzen aanloopt levert dat eerder fascinerende spanningsmomenten dan een kritische noot op.

Het Abchordis Ensemble begeleidt puntig, contrastrijk en met zwier. De tekstverstaanbaarheid is mede door de ietwat droge akoestiek van het Landgasthof in het Zwitserse Riehen en de toegepaste microfoontechniek optimaal. In het boekje zijn de gezongen Italiaanse teksten opgenomen, met ernaast de Engelse vertaling. Aldus hebben we te maken met een waardige opvolger van Cieco Amor!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links