CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2011

 

 

Moesorgski/Ravel:
Schilderijen van een tentoonstelling

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mariss Jansons

RCO Live 09004 • 33' • (sacd)

Live-opname, Grote Zaal, Concertgebouw, Amsterdam mei/augustus 2008

Zie ook op deze site:
Moesorgski: Schilderijen van een tentoonstelling


Modest Petrovitsj Moesorgski kort voor zijn dood (Ilja Repin)

Deze sacd arriveerde wat laat in mijn cd-lade. Na beluistering speet mij dat zeer en had ik er het liefst eerder kennis mee gemaakt, want dit is een uitvoering die staat als een huis en klinkt als een klok. De enige wens die ik nog zou kunnen hebben is meer agressie, meer 'bite' in het koper, maar dat is een aspect waarover wel degelijk te twisten valt. In ieder geval staat daar tegenover dat de strijkersklank van begin tot eind een waar feest is voor het oor en dat het laagfundament daarin een belangrijk aandeel heeft. Zelden hoor je contrabassen zo diep en sonoor grommen! Dirigent en orkest zijn duidelijk op hun best in deze verbeeldingsvolle partituur van Moesorgski en dito orkestratie van Ravel. Moesorgski zal niet hebben kunnen bevroeden dat vele decennia later anderen zich in de beste betekenis van het woord meester zouden maken van de pianoversie om daaruit een heus orkestraal tapijt te weven: ik noem in dit verband slechts Stokowski, Ashkenazy, Wood, Gorchakov, Brandenburg, Allen, Wilbrandt en Saraste en natuurlijk de bekendste en misschien wel beste van allemaal, Maurice Ravel, de orkestrale kleurentovenaar bij uitstek.

Afgezien van de vraag hoe rëeel het eigenlijk wel is om een orkest als 'het beste ter wereld' te bestempelen (een kwalificatie van een Engels tijdschrift) kan met stelligheid worden gezegd dat qua technische perfectie en samenspel geen betere uitvoering op cd voorhanden is. Zelfs niet die uit Berlijn. Bij zoveel perfectie en stroomlijning ligt 'geliktheid' op de loer, maar dirigent en orkest halen letterlijk alles uit de kast om er een buitengewoon kleurrijk en expressief festijn van te maken. Voor zover 'festijn' in dit geval wel zo toepasselijk is, want we dalen wel af in de huiveringwekkende catacomben (het koper klinkt hier zonder meer afschrikwekkend). De slotapotheose zet De Grote Poort van Kiev in een dusdanig stralende gloed dat ik de neiging had om na het slotakkoord luidkeels 'bravo' te roepen! Maar ook als het op lichtvoetigheid aankomt staat het orkest zijn mannetje: de spelende kinderen in 'Tuilerieën' en het kuikenballet zijn een ware lust voor het oor. En dan is er natuurlijk de zware kost, met o.a. Bydlo (de ossenkar, die hier écht pesante tot leven wordt gebracht) en in de catacomben. En wie verzengend orkestraal vuur wil kan zijn hart ophalen bij de hut op kippenpoten (Baba-Yaga).

Ravels klankschilderingen krijgen onder Jansons nog wat extra penseelstreken (slagwerk), terwijl de opname een van de beste is die van het werk ooit zijn gemaakt. Warmte, gloed en helderheid wisselen elkaar voortdurend af, in een sprookjesachtige sfeer. Wie de geringe tijdsduur van niet meer dan ruim een halfuur te zwaar vindt wegen zoekt zijn heil elders (bijvoorbeeld bij Abbado op DG), maar wie een topuitvoering zoekt die ook na herhaald beluisteren zijn aantrekkingskracht behoudt kan niet beter terecht dan hier, met als kanttekening die 'bite' in het koper die wat mij betreft wat pittiger, uitgesprokener had mogen zijn. Dan was het uiteindelijk een 10 en geen 9 geworden.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links