CD-recensie

 

© Aart van der Wal, maart 2012

 

Mendelssohn: Concert voor piano en strijkorkest in a, MWV 02 - Concert voor viool, piano en strijkorkest in d, MWV 04

Kristian Bezuidenhout (kopie van Conrad Graf 1824), Freiburger Barockorchester, Gottfried von der Goltz (viool en directie)

Harmonia Mundi HMC 902082 • 72' •

Opname: april 2010, Teldex Studio, Berlijn

   

Om bij voorbaat een mogelijk misverstand te voorkomen: het Concert voor piano en strijkers in a is dus niet het Eerste pianoconcert in g, op. 25 noch het Tweede pianoconcert in d, op. 40. Beide concerten werden overigens meesterlijk vertolkt door Howard Shelley met de (tevens door hem gedirigeerde) London Mozart Players (klik hier).

Felix Mendelssohn schreef zijn Concert in a voor zijn zus Fanny, die het op 5 december 1822 voor het eerst ten gehore bracht tijdens een van de 'Sonntagsmusiken' in huize Mendelssohn. Het Dubbelconcert werd voltooid op 6 mei 1823, dus vrij kort na het Pianoconcert, maar gemeten naar de indrukwekkende muzikale rijpheid ervan valt nauwelijks te begrijpen dat de componist in zo'n korte tijd zulke grote vorderingen wist te maken. Het stuk was al vanaf het begin voor uitvoering door Mendelssohn zelf voorbestemd, met Eduard Rietz, een zeer gewaarde vriend vanaf hun kindertijd, als partner voor de vioolpartij. Zij verzorgden de première op 25 mei, wat er op duidt dat Rietz het stuk snel wist in te studeren (of hij heeft delen van zijn partij eerder van Mendelssohn ontvangen, bij wijze van spreken toen de inkt nog nat was). Plaats van handeling: de riante woning van de gevierde, uit Napels afkomstige alt Nina Cornega, die eens leerling was van Salieri en door Beethoven.om haar zangkunst werd bewonderd (misschien ook nog wel om haar uiterlijk). Cornega gaf regelmatig een soirée musicale, zoals ook op die 25ste mei, voor een select gezelschap van zo'n zestig notabelen.

Hoewel in eerste instantie slechts geïnstrumenteerd voor piano, soloviool en strijkers, voegde Mendelssohn er later houtblazers, hoorns, trompetten en pauken aan toe. Het is uiteraard deze versie die op deze cd is gezet. Interessant is dat Mendelssohn de beide concerten nooit in druk heeft gegeven: het bleef bij het manuscript. Pas in 1960 verscheen de eerste gedrukte uitgave van het Dubbelconcert, maar helaas met fikse coupures. Bijna vier decennia later, in 1999, werd de onverkorte, geheel geredigeerde uitgave gepubliceerd als onderdeel van de Neue Leipziger Ausgabe der Werke Felix Mendessohn Bartholdys. Ook het Pianoconcert in a maakt uiteraard daarvan deel uit.

Afgezien van een paar kleinigheden, zoals de twee identieke akkoorden in de partituur die niet identiek klinken (track 3, 4:20), zijn dit uitvoeringen om de vingers bij af te likken. Wat daarbij meespeelt is de schitterend klinkende replica van een Conrad Graf uit 1824, die geen moment naar Grand Seigneurs als die van Steinway, Bösendorfer of Bechstein doet verlangen. Ze klinken wel machtiger maar volkomen anders en met heel wat minder details in het lage en het middenregister. En dan heb ik het nog niet over de bijzondere speltechnische effecten van de negentiende-eeuwse vleugel. Aangezien Kristian Bezuidenhout alles van dergelijke instrumenten afweet en het bespelen ervan een tweede natuur voor hem is geworden, krijgen we de pianistieke kant van Mendelssohn in zijn tijd zeer overtuigend voorgeschoteld.
Het Freiburger Barockorchester associeer ik niet direct met Mendelssohn, maar het klinkt uiterst verzorgd en met grote spiritualiteit en brille. Dat deze muziek een sterk romantische inslag heeft wordt weleens vergeten, maar gelukkig worden we er dankzij deze uitvoeringen voortdurend aan herinnerd. Een van de mooiste voorbeelden is het wondermooie Adagio in het Dubbelconcert (track 5), dat door de solisten en het ensemble dichterlijk, gevoelig en con amore wordt uitgevoerd.

De opnamen zijn nogal merkwaardig. In het Pianoconcert in a biedt de registratie meer ruimte rond de instrumenten en is de basweergave een klasse apart (o.a. de baspizzicati!), terwijl in het Dubbelconcert, met veel meer instrumenten die acte de présence geven, het klankbeeld compacter is, met een wat schralere baspartij. De enige verklaring die ik hiervoor kan verzinnen is dat de ruimte in de studio van Teldex met een kleinere orkestbezetting akoestisch beter 'ademt' dan met een grotere. Schokkend zijn de verschillen overigens niet: op veel apparatuur zullen ze niet eens opvallen (heb ik intussen empirisch vastgesteld).


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links