CD-recensie

 

© Aart van der Wal, juni 2010

 

 

Medek: Celloconcert nr. 1 (1978/82) - Eine Stele für Bernd Alois Zimmermann (voor cello solo) (1976) - Schattenspiele (voor cello solo) (1973).

Guido Schiefen (cello), Royal Philharmonic Orchestra London o.l.v. Israel Yinon.

CPO 777 520-2 • 60' •

Over Tilo Medek: www.medek.net/biographie.php


Naast de bovengenoemde site kunt u ook in mijn recensie over de orgelwerken van de Duitse componist Tilo Medek (1940-2006) het een en ander over hem lezen (klik hier). Niet alleen werd hij in een van de donkerste jaren in de menselijke geschiedenis geboren, maar ook nog in een stad die hevig onder het oorlogsgeweld heeft geleden: Jena. Nadat zijn vader in krijgsgevangenschap was geraakt brak een periode van huiselijke en financiële ontreddering aan, die ook voor Tilo's muzikale opvoeding gevolgen had, waardoor zijn muzikale begaafdheid pas later werd ontdekt. Toen hij zeventien was vertrok hij uit de DDR om in de Bondsrepubliek de Ferienkurse in Darmstadt te volgen en deel te nemen aan de daar door Luigi Nono en Karlheinz Stockhausen gegeven masterclasses. Geen wonder dus dat zijn jeugdwerk met name werd beheerst door uiteenlopende avant-gardistische experimenten, die nog geen echt eigen stijl verraadden.

 
  Tilo Medek (1940-2006)
   

Zijn zoektocht naar een eigen identiteit in de muziek werd vooral bepaald door zijn sterke affiniteit met melodiek en ritmiek, en zijn voorliefde voor het traditionele instrumentarium. Hij moest niet veel hebben van de in Darmstadt gepropageerde en daar en in geheel West-Europa veelvuldig toegepaste experimentele elektronica en de in zijn ogen nogal abstracte reeksentechniek. Medek was, althans vergeleken met de serialisten en elektronica-adepten, zelfs uitgesproken traditioneel. Wilden de avant-gardisten afrekenen met de muziekgeschiedenis, Medek omarmde die, getuige zijn op Mozart geënte Battaglia a la turca voor pianoduo uit 1967, waarin hij het militarisme aan de kaak stelde. Conventioneel of niet, het stuk werd al spoedig als belangrijk herkend en zelfs door Decca met de pianisten John Ogdon en John Lill op de plaat gezet.

In 1964 publiceerde hij zijn muziekwetenschappelijke these Die Vertonungen von Goethes Prometheus-Gedicht, en was hij aansluitend tot 1967 Meisterschüler van Wagner-Régeny aan de Berlijnse Akademie der Künste. Vanaf dat tijdstip sleepte Tilo Medek bij compositiewedstrijden een groot aantal internationale prijzen en kwamen bij radio en tv zijn naam en zijn werk meer en meer bovendrijven.

Medek leefde in de DDR van het schamele inkomen dat hij verdiende als koorrepetitor van het ensemble van de Berlijnse Arbeiterjugend en als componist van hoorspel- en toneelmuziek.Dat de kritische Medek een moeizame relatie met het DDR-regiem onderhield laat zich raden. Toen in 1977 Wolf Biermann uit de DDR werd verbannen, was Medek een van de eerste moedig protesterende kunstenaars die het besluit publiekelijk aan de kaak stelden. De gevolgen voor Medek en zijn familie lieten niet lang op zich wachten: hen werd het staatsburgerschap van de DDR ontnomen, wat hen in de praktijk vrijwel tot paria's maakte. Kort daarop emigreerde Medek naar het plaatsje Adscheid in de Bondsrepubliek. De ijzeren repressie van de DDR-dictatuur lag daarmee voorgoed achter hem.

Misschien is het grootste winstpunt van Medeks muziek dat die geen raakvlakken heeft met de seriële abstractie en waarin de componist met afwisselend dodelijke ernst en (vaak grillige!) humor een zonder meer oorspronkelijk en verbeeldingsvol parcours uitzet die op zijn minst nieuwsgierig maakt, maar - belangrijker nog - een geheel nieuwe blik biedt op de zo vertrouwde tonaliteit.

Medek kende de vele donkere kanten van het leven en dat vinden we in zijn muziek ook duidelijk terug. Maar de humor ontbreekt evenmin. De Duitse cellist Guido Schiefen (1968) lijkt mij de ideale pleitbezorger van deze stukken te zijn, in het prachtige Eerste celloconcert geïnspireerd bijgestaan door het uitstekend spelende Royal Philharmonic Orchestra London onder Israel Yinon. De eerste cd van de inmiddels 54-jarige Yinon verscheen in 1992 en werd gelijk een groot succes: het was de eerste keer dat het symfonische oeuvre - met het philharmonisch orkest van Brno - van Viktor Ullmann op cd werd gezet. De uitgave kreeg in januari 1993 bovendien de Preis der Deutschen Schallplattenkritik.

De CPO-uitgave biedt niet alleen sublieme uitvoeringen van Medeks grandioze muziek (alleen al de inzet van het vierde en teven slotdeel van het Eerst celloconcert is de aanschaf van deze cd waard), maar tevens een al even sublieme registratie: het staat er allemaal verbluffend goed op. De live-opname van het Celloconcert werd gemaakt in Cardogan Hall in Londen op 3 februari 2009, waarmee we dan tevens getuige zijn van de Engelse première van het stuk. Van storende bijgeluiden is gelukkig niets te merken. Er is geen slotapplaus. De overige vijf tracks met Eine Stele für Bernd Alois Zimmermann en Schattenspiele nam Schiefen in mei 2006 waarschijnlijk op in een van de studio's van de WDR.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links