CD-recensie
© Aart van der Wal, april 2018
Danzi: Sinfonia Concertante in Es - in Bes, op. 41 Mozart: Sinfonia Concertante in Bes, KV 297 Devienne: Sinfonia Concertante nr. 2 in F Pleyel: Sinfonia Concertante nr. 5 in F, B 115 Les Vents Français: Emmanuel Pahud, fluit; François Leleux, hobo; Paul Meyer, klarinet; Radovan Vlatkovic (hoorn), Gilbert Audin, fagot |  |
Vijf briljante musici die samen 'Les Vents Français' ofwel 'De Franse Blazers' vertegenwoordigen, bijgestaan door een fantastisch spelend kamerorkest onder een niet minder bevlogen Daniel Giglberger in een programma om van te likkebaarden. We worden getrakteerd op vijf afwisselend virtuoze en lyrische concertante sinfonia's van één genie, Mozart, en drie meesters op dit gebied: Danzi, Devienne en Pleyel, stammend uit hetzelfde tijdsgewricht, maar ondanks de ondubbelzinnige overeenkomsten wel degelijk gevat in fel contrasterende kleuren. Wie zo kan componeren en wie zo kan spelen wacht bijna vanzelfsprekend een feestelijk onthaal. Bij deze!
Het is best wel een bijzonder model: de Sinfonia concertante, een fascinerende mix van symfonie, concerto grosso en aubade, veelal met succes beproefd in de achttiende eeuw, met name in Mannheim en Parijs. Wie zin heeft om de annalen erop na te slaan stuit al gauw op maar liefst zo'n honderdvijftig componisten die zich met dit duidelijk inspirerende genre hebben beziggehouden. Dat leverde bijna een viervoud aan werken op, en uiteraard van nogal wisselende kwaliteit. Wat de componisten echter allemaal gemeen hadden was hun vakkennis op dit gebied. U vindt daarvan de nodige staaltjes in deze hier uitstekend vastgelegde vijf Sinfonia's Concertante.
Het zal geen verbazing wekken dat van dit vijftal Mozarts KV 297b er met kop en schouders bovenuit steekt. Maar vreemd genoeg waren er lange tijd twijfels omtrent de authenticiteit van een van Mozarts beste werken. Zelfs nog medio jaren zestig van de vorige eeuw stond het stuk in de bekende Köchel-catalogus gerangschikt onder de twijfelachtige werken van Mozart, maar wie het opus goed bestudeert of er alleen maar naar luistert moet toch al snel tot de conclusie komen dat dit meesterwerk van niemand anders dan van het Salzburgse genie afkomstig kan zijn. Zeker, het manuscript is nooit boven water gekomen en noch over de blazersbezetting noch over de orkestratie bestaat echt eenduidigheid. Dat is tot de huidige dag zo gebleven. Wel publiceerrde medio jaren zeventig de pianist en musicoloog Robin Levin een versie die naar zijn oordeel het dichtst bij het (onvindbare!) origineel kwam. Wie zich er verder in wil verdiepen vindt op onze site een uitgebreide toelichting (in het Engels) van de hand van Philip Huscher (klik hier voor de pdf). In Horn Matters (de naam is voor tweeërlei uitleg vatbaar!) vindt u verder nog een toelichting, waarvan ik de door mij ingekorte versie hieronder laat volgen:
The original Mozart Sinfonia concertante is lost. What we have handed down is an arrangement of just the solo parts with orchestral accompaniment written in the 1830s with different instrumentation. That's the version with solos for oboe, clarinet, horn, and bassoon.
So, what are some of the differences between the versions - the one with clarinet and the one that Levin wrote for the flute? You can see many differences, for example in the horn parts. In the traditional version the horn part was done in the style that Mozart wrote for Joseph Leutgeb, a famous horn player and a friend of Mozart. Mozart wrote concertos and the quintet for horn and string quartet for Leutgeb, and the traditional Sinfonia concertante has a horn part in that style. But the horn player that Mozart actually wrote the Sinfonia concertante for was another famous virtuoso, Giovanni Punto. Punto wasn't even a member of the orchestra in Paris. He was a very popular, traveling horn player. Beethoven wrote his Sonata for horn and piano for Punto. Over 4,000 people attended Punto's funeral.
Punto played in a different style than Leutgeb. So Levin in his scholarship reconstructed this piece, the Sinfonia concertante, in the style that Punto did. I think that Levin succeeded for the most part though some things seem kind of dubious.
What Levin tried to do is difficult. He thinks that the version that was handed down to us for clarinet was written to highlight a clarinetist who was very excellent. For example, the clarinet part is much more extensive than the other three parts - which are much easier. Mozart would have written a much more balanced style for all of the soloists.
So, Levin doled out the clarinet parts in a way that would make sense. That's a really difficult thing to do.
Meer 'voer voor musicologen', wat gelukkig niet wegneemt dat er van Mozarts KV 297b heel veel te genieten valt. Dat geldt evenzeer voor de overige Sinfonia's Concertante op deze cd, conceptueel wat minder 'geniaal', maar wel vol puur speelplezier. Trouwens, voor menigeen zal het een regelrechte ear-opener zijn, want zo bekend zijn deze werken niet. Uitermate muzikantesk van begin tot eind: geen wonder met dit crème de la crème op de solistische blazerstoer en het geweldig partij gegevende kamerorkest uit München. Een puntje van kritiek: op beide cd's ontbreken de metagegevens, wat tegenwoordig eigenlijk niet meer kan.