CD-recensie

© Aart van der Wal, januari 2024

Anton Bruckner werd op 4 september 1824 in het Opper-Oostenrijkse Ansfelden en dus is het dit jaar Bruckner-jaar. Er staat ons dus véél Bruckner te wachten, ook in ons land, met onder meer een heus Bruckner-cyclus door het Koninklijk Concertgebouworkest in het Amsterdamse Concertgebouw (u vindt hier daarover de nodige informatie).

Niet alleen voor de doorgewinterde brucknerianen past deze heruitgave van de negen symfonieën prima in dit herdenkingsjaar, al zijn er dienaangaande geen verrassingen te melden. Niet alleen omdat de symfonieën, opgenomen tussen 2009 en 2012, al in 2015 door het Pentatone-label werden uitgebracht, maar ook omdat dirigent Marek Janowski zich aan de bekende, traditionele versies in de o zo vertrouwde Nowak-editie heeft gehouden. Al is er wel als 'bonus' de Mis in f, Bruckners derde en tevens laatste in het genre (hier door mij besproken) aan toegevoegd. Het zo bijzondere en veel inspanning vragende veldwerk dat onder leiding van de onlangs overleden Duitse musicoloog Benjamin Gunnar-Cohrs (het is nog niet bekend of en zo ja door wie diens hoofdredactionele taken worden overgenomen) uiteindelijk tot de nieuwe 'Bruckner-Gesamtausgabe' moet leiden, viel ten tijde van deze opnamen uiteraard buiten het gezichtsveld van Janowski. Immers, Gunnar-Cohrs cum suis zetten in 2015 pas de eerste voor de buitenwereld zichtbare stappen met de eerste uitgave in de serie: de Zevende symfonie.

Niet alleen degenen die voor het eerst kennis willen maken met Bruckners symfonisch oeuvre kunnen bij deze set uitstekend terecht. Geen integrale uitgave die het niet zonder detailkritiek kan stellen, en dat geldt dan uiteraard ook voor deze, maar van echt veel betekenis is die kritiek niet, terwijl bovendien de sonische kwaliteiten van deze set superieur zijn aan menige andere. Op stevig volume afgespeeld zult u snel onder de indruk raken van het klankspectrum (de buren desnoods maar even wegsturen), maar ook de doorzichtigheid is een duidelijke pre, wat zeker in de vele(!) complexe passages zegenrijk uitwerkt.

Janowski kent 'zijn' Bruckner, de 'lange adem' speelt hij moeiteloos uit (zijn Wagner-ervaring doet hier de nodige duiten in het zakje, hoewel beide componisten inhoudelijk meer van elkander verschillen dan soms klakkeloos wordt aangenomen), de transities worden eveneens fraai gerealiseerd en de 'Periodenbau' staat bij hem als een huis. De tempi zijn over de gehele linie uitstekend gekozen, evenals de vele afgeleiden ervan, zoals dat ook geldt voor de dynamische proportionaliteit. Climaxen worden met meesterhand voorbereid, de versnellingen en vertragingen doen natuurlijk aan en het Zwitserse orkest doet heus niet onder voor menig in de muziek van Bruckner gespecialiseerde orkest.

Kortom, ga er gerust voor. U zult niet teleurgesteld worden, al valt het te betreuren dat de Nullte ontbreekt. Die had er wat mij betreft zeker bij gemoeten, want het is een prachtig werk dat die subtitel zeker niet verdient. Bernard Haitink was met het Concertgebouworkest de eerste die het medio jaren zestig in volle glorie op het toenmalige Philips-label al ruimschoots bewees. A propos: deze Symfonie in d voltooide Bruckner in 1869, dus ruim na de 'officiële' Eerste symfonie (Linz, 1866), waarmee het werk in feite ná de 'Studiesinfonie' in f (1863) al Bruckners Derde symfonie was. Dat zowel toen Pentatone als nu Brilliant Classics de uitgave de titel Complete Symphonies heeft meegegeven is dus niet anders dan misleidend (ze zijn wat dit betreft overigens de enige niet). Het is maar dat u het weet!

Tot slot: dat de hoge opnamekwaliteit (ruim, breed, sonoor, naturel in de beste betekenis van het woord) door de gehele serie heen zo constant is komt ongetwijfeld door dezelfde akoestische ruimte (Victoria Hall, Genève) en dezelfde technici: Job Maarse en Erdo Groot, beiden van het in Hilversum gevestigde Polyhymnia.

index