CD-recensie

 

© Aart van der Wal, november 2021

Brahms: Variaties en fuga op een thema van Händel op. 24 - Ballades op. 10

Nelly Akopian-Tamarina (piano)
Pentatone PTC 5186 677 • 64' •
Opname: okt. & nov. 1995 (op. 24), jan. 1996 (op. 10); Snape Maltings |VK)

   

Zo enthousiast als ik was na kritische beluistering van haar Chopin/Janácek-album (klik hier), zo teleurgesteld ben ik over haar kijk op Brahms' Händel-variaties en de Ballades op. 10. In beide werken is het uiterst persoonlijke karakter van het spel van Nelly Akopian-Tamarina net zo evident, maar eerder pro Akopian-Tamarina dan pro Brahms.

Kortom, haar spel verhoudt zich tot deze muziek minder overtuigend. Gewoon, omdat op. 24 in de meest letterlijke zin daarvoor te groot is, met zijn 25 variaties en slotfuga. Dan begint een aantal zaken te knellen, zoals de eigenzinnige maatvoering, fraseringen en agogische accenten. Het is opnieuw een hoogste persoonlijke visie, maar die past beter bij een Mazurka van Chopin of een kort pianowerk van Janácek dan bij Brahms' van groot architectonisch vernuft doordesemde variaties (de tijdspanne tussen beide opnamen is overigens wel ruim 13 jaar). Met de partituur op de knieën wordt dat beeld nog aanmerkelijk scherper, wordt nog duidelijker hoezeer Brahms' grandioze variatie-architectuur op de tocht wordt gezet, uitmondend in de verbrokkelde slotfuga. Het is in grote lijnen het probleem van een vertolkster die alle mogelijke moeite heeft gedaan om iedere variatie een geheel eigen karakter te geven, daarin ook is geslaagd, maar met het geheel uit de pas loopt. Niet dat het een karikatuur dreigt te worden, maar overtuigend is het zeker niet.

Daarom had ik van de vier Ballades aanmerkelijk meer verwacht (analoog eigenlijk aan haar spel in Chopins mazurka's), maar ook hier wachtte mij teleurstelling, zij het dat haar opnieuw nogal grillige betoogtrant Brahms' diepgaande mijmeringen wel meer recht deed. Al bereikte zij met onnodig dralen (waarom de noten nog eens extra koesteren?) het tegendeel van een geïntensiveerde expressie en dat, waar helderheid gewenst is, overmatig pedaalgebruik voor een smoezelig discours zorgt. Ik vroeg me tijdens het beluisteren af of de oud-Russische pianoschool op dit spel niet van grote invloed is geweest, hoewel dat van Rachmaninov hiermee vergeleken zelfs modern aandoet.

Er gaat het verhaal dat een deel van de Ballades werd opgenomen toen de pianiste zich alleen in de studio waande. Dat de producer stiekem was binnengeslopen en zonder dat ze het wist de microfoons activeerde. Ik wil het best geloven, maar dat maakt die Ballades nog niet meer genietbaar.

Het is mij niet duidelijk waarom er ruim twee decennia moesten verlopen alvorens dit album op de markt werd gebracht.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links