Boeken
over componisten
© Siebe Riedstra , december 2024
Jan Auke Walburg: De symfonieën van Gustav Mahler Uitg. Noordboek, Gorredijk (2024) |
 |
Jan Auke Walburg is geen musicoloog, maar een hoogleraar psychologie met een passie voor muziek. Hij vertelt in het voorwoord bij dit boek hoe hij in 1987 een uitvoering van de eerste symfonie van Mahler bijwoonde in het Amsterdamse Concertgebouw. Leonard Bernstein dirigeerde het (nog net niet Koninklijke) Concertgebouworkest. Het bleek een ‘prachtige en wonderbaarlijke ervaring'. Walburg vertelt daarover:
“Als psycholoog kon ik moeilijk begrijpen dat muziek, als meest abstracte kunstvorm, zo direct een veelheid van gevoelens kon opwekken. Zodra ik meer over Mahler begon te lezen, werd duidelijk dat het hem daar ook om te doen was. Via muziek wil Mahler zijn muziek overdragen aan de luisteraar. En toen Hartmut Haenchen in 2000 begon met de uitvoering van alle symfonieën van Mahler volgde ik deze en maakte een zorgvuldige studie van elke symfonie, waarbij het me vooral te doen was om de vraag wat de luisteraar ervaart en hoe en waarom Mahler deze ervaring creëert. Zo is dit boek De Symfonieën van Gustav Mahler tot stand gekomen.”
Het colofon maakt er geen melding van, maar dat boek verscheen in 2003. In het voorwoord vermeldt Walburg dat in deze tweede druk enkele correcties zijn aangebracht en recente ontwikkelingen zijn opgenomen.
Het boek is zeer overzichtelijk ingedeeld in drie hoofdstukken. Deel 1 behandelt in 30 pagina's de aanloop naar de symfonieën. Deel 2 wordt gevormd door een beschrijving in 160 pagina's van de symfonieën, met inbegrip van de voltooide versie van de tiende en Das Lied von der Erde. Steeds volgens hetzelfde patroon: het ontstaan van de compositie, een deel-voor-deel analyse van de muziek, de betekenis van de symfonie en de ontvangst, met weer de nadruk op Nederland. Deel 3 (13 pagina's) houdt zich bezig met Mahlers erfenis, met opnieuw de nadruk op Nederland, met inbegrip van recente ontwikkelingen als Covid en de aanstelling van Klaus Mäkelä bij het KCO.
Walburg heeft kennelijk bewust afgezien van het gebruik van muziekvoorbeelden, een groot pluspunt voor muziekliefhebbers die het notenschrift niet machtig zijn. Toch ziet hij door zijn vakkennis als psycholoog kans om ook voor de onderlegde Mahler liefhebber een boeiend beeld van de muzikale voortgang uit te tekenen.
Het behoeft geen betoog dat dit boek in een schreeuwende leemte voorziet. Nu ook in Nederland buiten het Amsterdamse Concertgebouw de symfonieën van Mahler tot het gevestigde repertoire zijn gaan behoren is een heruitgave van deze toelichtingen in het Nederlands een meer dan welkome verschijning, zeker met het Mahler Festival 2025 voor de boeg.
__________________
Van dezelfde auteur: Een leven in kwartetten - De vijftien kwartetten van Sjostakovitsj (klik hier voor de recensie).