Boeken

 over componisten

 

© Maarten Brandt, april 2014

 

 

Wim Faas : Dansen met Bach

Uitgeverij ASPEKT, 2013

ISBN 978-94-6153-372-2

Paperback. 190 blz. 31 illustraties in zwart-wit € 18,95

ISBN 978-94-6153-372-2

www.uitgeverijaspekt.nl

 

 

 


Wie niet beter weet en naar het beroemde schilderij van Bach van Elias Gottlob Haussmann uit 1748 kijkt, krijgt meteen de indruk met een wel buitengewoon streng gezinde componist van doen te hebben. Niets is echter minder waar, want binnen het rijkgeschakeerde oeuvre van de grote meester verhouden ernst en luim zich op een uiterst evenwichtige wijze tot elkaar. Bach was op en top lutheraan en binnen het daarbij horende klimaat werd (en wordt!) het leven in het hier en nu niet minder belangrijk geacht dan dat wat er eventueel op volgt. Levensvreugde is dan ook een element dat er in dit milieu ten zeerste toe doet.

Men kan dus over Bach heel gewichtig doen, en daar bestaat op zich alle aanleiding toe, maar het is evengoed mogelijk deze componist eens wat luchtiger te benaderen. Zoals bijvoorbeeld Wim Faas doet in zijn in populaire bewoordingen gevatte boek "Dansen met Bach", waarin - zoals de titel duidelijk aangeeft - het danselement in de klinkende nalatenschap van deze koning der componisten op de voorgrond staat.

Het is een boek geworden dat juist ook voor de niet in de materie van de dans in de barokmuziek in het algemeen en in die van Bach in het bijzonder ingewijden zonder meer makkelijk toegankelijk is. Daarbij schroomt Faas niet op een - aan dit onderwerp inherent zijnde - speelse manier feit en fictie met elkaar te vermengen. Namelijk door verbanden te leggen tussen de muziek en wederwaardigheden uit Bachs leven en zoals een en ander zich eventueel in dat leven zou kunnen hebben afgespeeld. Zou inderdaad, want Faas verzuimt terecht niet om te vermelden dat er over Bachs karakter en zijn privéomstandigheden niet echt heel veel bekend is, dit in tegenstelling tot over zijn muziek waarover boekenkasten zijn en nog worden volgeschreven.

Het van een warme aanbeveling door schrijver Maarten 't Hart voorziene boek is samengesteld uit 20 hoofdstukken, die grotendeels van de benamingen van de diverse dansen zijn voorzien, welke laatsten dan ook systematisch worden behandeld. Daarin worden muzikale en buitenmuzikale feiten heel aantrekkelijk met elkaar in verband gebracht. Bovendien blijkt uit het geschrevene hoezeer er linken zijn te leggen met het alledaagse spraakgebruik. Zoals in het geval van de Courante (men denke aan de nieuwsvoorziening in de vorm van de 'courant' (krant), het nieuws dat zich al lopende verspreid) en de Loure (wat "iemand een loer draaien" werkelijk betekent wordt dankzij Faas' bespiegeling over de dans in kwestie opeens haarscherp duidelijk).

Jammer is alleen wel dat er hier en daar wat storende zetfouten zijn blijven staan, alsof er geen of in het beste geval een zeer oppervlakkige laatste redactie heeft plaatsgevonden. Voorts wordt op pagina 39 Mahler genoemd in verband met het voorkomen van een menuet in zijn Tweede symfonie, maar het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld is natuurlijk het - niet door Faas gesignaleerde, maar ik denk wel degelijk door hem bedoelde - 'Tempo di Menuetto' uit diens Derde symfonie. In het achter in het boek opgenomen overzicht van belangrijke voorbeelden in Bachs muziek van de bewuste dansen staat onder meer abusievelijk onder 'sarabande' vermeld: "Slotkoor uit de Matthäus Passion 'Ruhet Wohl' (BWV 245)." Dat moet uiteraard de Johannes Passion zijn. Het geheel wordt gecomplementeerd door een verklarende woordenlijst - waarin overigens de uitleg van het begrip 'partita' ontbreekt (in de lopende tekst wordt dit wel uitgelegd, maar voor de overzichtelijkheid was het wel goed geweest het in deze lijst op te nemen) - en een door de auteur geraadpleegde bibliografie.

De kern, ja het wezen van Bachs muziek komt echter in Faas' in lichte toets gehouden ontboezemingen goed uit de verf. En wel speciaal het grandioze vermogen van de componist om de optimale toegankelijkheid van veel van zijn muziek naadloos te verbinden met een - zoals de Fransen dat noemen, en van hen is een grote invloed op de muziek van Bach uitgegaan - 'bon goût'. Dit alles tot uitdrukking komend in een stijl vol geestrijk raffinement, waarop ook de meest doorwinterde muziek- en Bachliefhebber nooit en te nimmer raakt uitgeluisterd.

__________________
Van dezelfde auteur: Johann Sebastian Bach en de Italiaanse barok


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links