Het nieuwe Nederlands Fonds voor Podiumkunsten (NFPK) heeft onlangs de subsidiebesluiten voor de komende vier jaar bekend gemaakt. Om mij tot de muzieksector te beperken: er zijn rake klappen uitgedeeld (klik hier voor een volledig overzicht).

In de nieuwe opzet verstrekt het ministerie van Cultuur de subsidie aan die kunststellingen die voor ons land van doorslaggevend belang worden geacht. Voor alle overige instellingen geldt dat zij de subsidie dienen aan te vragen bij het NFPK. Een en ander vindt u hier nader uiteengezet.

In een interview in NRC Handelsblad vatte NFP-directeur George Lawson de grondgedachte achter de nieuwe koers als volgt samen: "We vinden het heel moeilijk om te kiezen: laat duizend bloemen bloeien. Maar dat leidt tot een verlept narcissenveld." Geen echt briljante samenvatting van het nieuwe subsidiebeleid.

De besluiten van de muziekcommissie zijn openbaar. Iedereen kan dus lezen wie wel en wie niet voor hun activiteiten en inzet werden beloond, en wie deels of geheel werden afgeserveerd. Voor menigeen was dat slikken, want het is niet alleen bijzonder onprettig om gekort te worden of een subsidie zelfs geheel te verliezen, maar daarbij ook nog te moeten lezen waarom het besluit werd genomen. De plannen en voorstellen van een aantal zeer gerenommeerde ensembles, waarvan sommige zelfs met een wereldreputatie (Amsterdam Baroque Orchestra & Choir en Asko|Schönberg Ensemble), werden door de commissie zelfs min of meer met de grond gelijk gemaakt. De formulering was daarbij dusdanig scherp en rechtlijnig dat menigeen niet zal zijn ontkomen aan de 'eigen schuld, dikke bult' gedachte. Terecht, of onterecht?

Hoor en wederhoor

In de rechtszaal hebben beweringen alleen waarde indien zij voldoende kunnen worden onderbouwd. Van degene die eist wordt verwacht dat hij zijn vordering kan bewijzen, of op zijn minst aannemelijk kan maken. Wie alleen maar iets vindt of roept heeft zijn zaak slecht voorbereid en zal die onvermijdelijk verliezen.

Als de door de muziekcommissie genomen besluiten op de merites ervan worden beoordeeld zal mogelijk tot de ontstellende conclusie komen dat vrijwel niets wordt bewezen, laat staan aannemelijk wordt gemaakt. Terwijl er toch - om in gerechtelijke termen te blijven - een vonnis is geveld dat effectief vier volle jaren zijn (uit)werking heeft. Bovendien gaat het om miljoenen aan gemeenschapsgeld aan de ene kant en eveneens miljoenen aan de kant van de subsidieaanvragers (ensembles, orkesten, gezelschappen, groepen, individuen)

Minister Plasterk heeft door laten schemeren dat een aantal door de muziekcommissie genomen besluiten zijn bevreemding weliswaar heeft opgewekt, maar dat er vervolgens niets mee doet. Het is aan het NFPK (en in dit geval dan de muziekcommissie) om de besluiten te nemen en vervolgens te verdedigen, hetzij in hoger beroep (al komt dat voor de subsidieaanvrager neer op 'bij de duivel te biecht gaan') hetzij bij de rechter.

In sommige media kwam de vraag naar voren waarom een subsidieaanvrager geen tweede kans kreeg. Het ligt inderdaad voor de hand indien bijvoorbeeld een 'wrak', 'onvoldoende', of 'vaag', in ieder geval een 'ontoereikend' beleids (lees ondernemings) plan werd ingediend. NFPK-directeur Lawson maakte evenwel duidelijk "dat zo de spelregels niet zijn." Alles in een keer goed (of fout) dus. Wie zijn zaakjes naar het oordeel van de commissie niet voor elkaar had, had het nakijken. De horde kon maar eenmaal worden genomen.

Anderzijds paste het niet in uitgestippelde beleid om de subsidieaanvrager in de gelegenheid te stellen van een voorgenomen besluit (het concept) kennis te nemen en daarop te anticiperen, wat dan mogelijk tot een andere uitkomst (lees besluit) zou kunnen leiden.

Dat laatste aspect is des te meer van belang omdat inmiddels wel is gebleken dat de onderbouwing van de door de commissie genomen besluiten de toets van de kritiek absoluut niet kan doorstaan. Ergo, daarvan is feitelijk geen enkele sprake. De commisie deed in verreweg de meeste gevallen niets anders dan het ventileren van een mening. Waarop die mening was gestoeld bleef in het ongewisse. Er wordt véél beweerd, maar niets bewezen, laat staan aannemelijk gemaakt.

De subsidieaanvragers die zich tekort gedaan voelen moeten niet op de man spelen (zo werd commissievoorzitter Kieft in de media door boze, teleurgestelde aanvragers meerdere koppen kleiner gemaakt) maar bij de rechter aannemelijk maken dat het NFPK weinig tot niets aannemelijk heeft gemaakt. En welke gevolgen dit dan voor hen heeft of zal hebben. Dat is het beste begin.