Video
Horen en zien in lp-formaat:
Pioneer CLD-1850 laserdisc-speler
© Aart van der Wal, december 1993
Het wil met de verkopen van de hard- en software in Europa maar niet erg lukken. Dit ondanks het feit dat het toch al forse titelaanbod een behoorlijk stijgende lijn vertoont en de grote Europese laserdisc-fabrikanten - verenigd in de in 1990 opgerichte European Laserdisc Association (ELA) - op het gebied van werving en het uitbrengen van nieuwe titels dus niet stil zitten. Dat het stroef verloopt, ligt in ieder geval niet aan deze Pioneer ld/cdv/cd-speler.
Hèt struikelblok voor de wereldwijde opmars van de laserdisc was
het gebrek aan uitwisselbaarheid tussen het Japans/Amerikaanse NTSC- en
het Europese PAL-systeem. De verkopen van zowel Philips' al in 1978 gelanceerde
Laservision (de geheel analoge 30 cm beeldplaat) als het in 1988 gepresenteerde
CD-Video systeem (wel analoog beeld, maar digitaal geluid in drie beeldplaatformaten:
12, 20 en 30 cm) kwamen vooral daardoor onvoldoende van de grond. Zo hadden
de Europeanen niets aan de Amerikaanse muziek- en speelfilms op laserdisc,
terwijl de Amerikaanse producenten weinig tot geen belangstelling toonden
voor het uitbrengen van (Europese) PAL-platen. De Europese consument bleef
voornamelijk aangewezen op puur Europese (PAL) produkties. Zij het nogal
schoorvoetend heeft de hardware-industrie - met Pioneer voorop - daarin
inmiddels verandering gebracht: er zijn al veel spelers - waaronder deze
CLD-1850 - verschenen, die de beide formaten (PAL én NTSC) kunnen
afspelen.
Aparte cd-lade
Het slechts 7,5 kg. wegende apparaat heeft een fors postuur: lxdxh 420 x 390 x 122 cm. De speler heeft een aparte cd-lade, die in het front van de voor de beeldplaten bestemde lade is ingebouwd. Elektronisch bezien niet strikt nodig, maar volgens Pioneer bleken veel gebruikers moeite te hebben met dat kleine cd-schijfje in die grote beeldplaatlade.
In- en uitgangen
Twee audio/video SCART (Euro) in/uitgangen verbinden de speler met het
televisietoestel en/of de (tussengeschakelde) videorecorder.
Daarnaast is er de gewone l/r cinch-uitgang voor het hifi-stereosignaal
naar de voorversterkeringang (b.v. aux) of de tv. Voor bezitters van een
digitale versterker e.d. is er een optische uitgang. De aparte video out-uitgang
voert het signaal desgewenst rechtstreeks naar de tv. Uitgangen voor de
cd-synchroonfunctie en 'systeembeheer' ontbreken evenmin.
Belangrijkste ld-functies
Naast de zeer overzichtelijke display is er natuurlijk het tv-scherm dat de belangrijkste mechanische en elektronische stand van zaken (in het Frans, Duits, Engels of Italiaans) helder en duidelijk weergeeft. Het TOC (Table of Contents = inhoudsopgave) van de beeldplaat bepaalt primair aard en omvang van de informatie, de beschikbare functies en daarmee ook de gebruiksvriendelijkheid. De belangrijkste modi zijn: gewone, willekeurige of geprogrammeerde weergave - track - pauze - zoeken - stop - diverse tijdaanduidingen - herhalen - programmastap - stilstaand beeld - beeldnummer - gekozen uitgangsniveau - intro - PAL/NTSC-keuze - montage.
PAL en NTSC in het gebruik
Met de System-toets kan van PAL op NTSC worden overgeschakeld, maar er kunnen zich toch omzettingsproblemen voordoen. De meeste nieuwe tv-toestellen tasten het 50 Hz (PAL) of 60 HZ (NTSC) signaal af, schakelen automatisch over en geven het beeld op juiste grootte weer. Er zijn echter tv's die het NTSC-beeld verkleinen, waardoor aan de boven- en onderzijde van het scherm een zwarte balk zichtbaar wordt. Wanneer een gecomprimeerde (zeg maar samengeperste) ld op een grootbeeld-tv (16 x 9) wordt afgespeeld, kan het beeld met een toets navenant worden vergroot. Wordt echter een gewone (4 x 3) tv gebruikt, dan kan het beeld uitsluitend horizontaal verkleind worden weergegeven. En blijft aan de linker en rechter zijde van het scherm de zwarte balk dan zichtbaar. De CLD-1850 kan analoge ld's die met het CX-ruisonderdrukkingssysteem zijn gecodeerd, probleemloos decoderen, hetgeen een ruisarm geluidsbeeld oplevert.
CD-functie
Met de cd-direct toets wordt het beeldcircuit en daarmee de mogelijk storende invloed op de cd-weergave uitgeschakeld. Het uitgangssignaal wordt rechtstreeks naar de voorversterker gevoerd. Alle wezenlijke functies kunnen (ook) met de afstandsbediening worden opgeroepen en op de display worden getoond.
LD-formaat en speelduur
De dubbelzijdige PAL beeldplaat van 30 cm (de afmetingen van de vertrouwde lp) heeft een maximale speelduur van 72 minuten. Gecomprimeerde schijven bieden 120 minuten. Met de gewone dubbelzijdige 20 cm schijf kan maximaal 28 minuten worden weergegeven, met de gecomprimeerde versie zijn dat 40 minuten. NTSC heeft dezelfde speelduur, met uitzondering van de 30 cm standaardschijf (60 i.p.v. 72 minuten).
LD: beeld- en geluidskwaliteit
VHS-video biedt 260, laserdisc daarentergen 400 lijnen en dat verschil zie je moeiteloos. Het zijn natuurlijk voornamelijk de aangesloten tv en de software (beeldplaat), die de beeldkwaliteit bepalen. Aangesloten op een Philips 100 Hz tv uit de Matchline-serie en met een aantal zeer geslaagde concertprogramma's op laserdisc bleek de weergavekwaliteit uiterst rustig en stabiel, indrukwekkend zelfs, met een zeer goede kleurbalans en een brede, goed gedefinieerde orkestklank. Een vergelijking tussen de voorbespeelde VHS-band en de laserdisc (b.v. Sony's Glenn Gould Legacy serie) viel duidelijk ten gunste van de laatste uit. Jammer is dat er nogal veel laserdiscs zijn die vooral opvallen door een smakeloze of ronduit saaie beeldregie. En tot overmaat van ramp wordt menigmaal niet alleen die fagottist, maar ook het klankbeeld ingezoomd. Dubbelop en daardoor te veel van het goede.
CD: weergavekwaliteit
Een goede eenbitter die in het middenveld uitstekend mee kan komen. Een kaarsrechte karakteristiek, een ruisafstand van ruim -90 dB (verder kwam ik niet en ik geloof graag dat het boven -100 dB moet liggen), onmeetbare vervorming, uitstekende lineariteit en de bekende analoge (weer 2 V!) en digitale uitgangen.
Resumé
Een uitstekende speler zonder minpunten, degelijk gebouwd en met een ruim binnenwerk, groot bedieningsgemak en met een uitstekende beeld- en geluidskwaliteit. Het loopwerk is nogal luidruchtig, maar ik ken geen speler die daar geen last van heeft. Wat wil je ook, met zo'n zware 30 cm schijf die maximaal 1800 omwentelingen per minuut maakt?