De belangrijkste Vivaldi-ontdekking van de laatste vijftig jaar is ongetwijfeld zijn opera Motezuma die in 1733 in Venetië in première ging en waarvan de partituur in de Tweede Wereldoorlog spoorloos verdween en jarenlang als verloren werd beschouwd. Onlangs werd het werk teruggevonden en wordt het op zaterdag 11 juni a.s. in de Rotterdamse Doelen tijdens de Operadagen Rotterdam voor de eerste maal sinds 1733 uitgevoerd.

Terug van weggeweest

Het manuscript van Vivaldi bevond zich in het muziekarchief van de Berlijnse Sing-Akademie, maar niemand leek van het bestaan ervan te weten. In augustus 1943 werd door hogerhand besloten om de kostbare archiefverzameling naar veiliger oorden over te brengen. De voortdurende nachtelijke bombardementen door de geallieerden brachten aan Berlijn steeds meer schade toe en gevreesd werd ook voor de vele bijzondere kunstcollecties die de stad rijk was. Eind augustus werd een belangrijk deel van de collectie oude muziekhandschriften overgebracht naar het slot Ullersdorf in Silezië. Na de oorlog bleek de collectie evenwel spoorloos verdwenen te zijn. Vermoed werd dat de naar het Westen oprukkende Russische legers tijdens hun veldtocht op de collectie waren gestoten, de waarde ervan inzagen en deze naar de Sovjet-Unie hadden laten overbrengen.

In 1999 werden die vermoedens bewaarheid want ontdekt werd dat het conservatorium in Kiev over handschriften beschikte die afkomstig waren uit de bibliotheek van de Berlijnse Sing-Akademie. Van Russische zijde kwam evenwel geen officiële bevestiging en werd verwezen naar 'militair geheim'. Het verlossende woord kwam uiteindelijk van de beheerder van de conservatoriumcollectie die bevestigde dat de handschriften al in de jaren zeventig waren overgebracht van het conservatorium naar het archief van het eveneens in Kiev gevestigde museum voor kunst en letteren. Na veel vijven en zessen bleken de Russische autoriteiten uiteindelijk bereid om inzage te geven in de inventarislijsten. Daaruit bleek alras dat de vermiste collectie zich inderdaad daar bevond. Het paradijs voor musicologen kreeg ook bezoek van de Duitse muziekwetenschapper Stefan Voss die tijdens zijn zoektocht naar onder andere handschriften van Johann Sebastian Bach op een partituurbundel stuitte waarvan het titelblad en enige daarop volgende pagina's weliswaar ontbraken maar die uiteindelijk Vivaldi's Motezuma bevatte.

Serieus

Volgens de kenners die het weten kunnen is Motezuma een ernstig werk en heeft het Vivaldi veel hoofdbrekens bezorgd. De ernst vloeit ook uit het libretto voort dat de totale chaos schildert waarin het Azteekse rijk verzeild was geraakt na de verovering door de Spanjaarden. Het drama behandelt met name de politieke en morele intriges, de ambivalente houding van de veroveraar (Fernando Cortes) jegens Motezuma, de gevangengenomen Azteekse keizer.

Vivaldi lijkt in deze opera hard op weg om de belcanto-stijl een wezenlijke plaats toe te meten. Het werk wordt - weer volgens de kenners -  tot de Parnassus van zijn oeuvre worden gerekend en een nadere kennismaking lijkt dan ook geboden. U kunt zich desgewenst oriënteren op www.operadagenrotterdam.nl of anders op www.modoantiquo.com en natuurlijk bij de kassa van De Doelen, tel. 010 217 17 17 of op de site www.dedoelen.nl.