Mozart/Gillet: Der Schauspieldirektor

Sir Thomas Allen (Leo, Jack, William), Kristina Blanc (Mlle Silberklang, Martha, Maria), Chelsea Bonagura (Mme Herz, Angela), Marc Pantus (Buff, Klaas), Mitch Raemaekers (M. Vogelsang, André Thomas), Berend Stumphius (Huub, Piet), Neele Jacobsen (Lisbeth Eva), Pascal Franssen (Rob, Jaap)
Philzuid
Dirigent: Enrico Delamboye
Regie: Christopher Gillett
Toneelbeeld: Bretta Gerecke
Kostuums: Leo van den Boom
Foto's: © Joost Milde/Opera Zuid
Den Haag (Amare), 23 november 2023
www.operazuid.nl

Een hilarisch hoogtepunt bij het afscheid van Pierre Audi was de persiflage van Christopher Gillett op de regiestijl van de vertrekkende operadirecteur. Voor Waut Koeken, intendant van Opera Zuid, was dat de aanleiding om een met deze tenor te gaan praten over een opera-avond in die stijl en het resultaat was een door Gillet geschreven en geregisseerde productie van anderhalf uur. De basis vormde de muziek die Mozart had geschreven voor Der Schauspieldirektor, geen opera, maar een korte komedie van Gottlieb Stephanie junior die werd uitgevoerd in combinatie met een Italiaanse muzikale komedie van Antonio Salieri, Prima la musica e poi le parole.

Als verhaal heeft Der Schauspieldirektor weinig om het lijf. Een impresario houdt audities voor een reizend operagezelschapje en daarop verschijnen twee sopranen en een tenor. Na een in verhouding flinke ouverture schreef Mozart hiervoor vier vocale nummers. De sopranen zingen achtereenvolgens een arietta en een rondo, daarop volgt het redelijk bekende terzet 'Ich bin die erste Sängerin' waarin de beide dames elkaar in de haren vliegen terwijl de tenor pogingen doet de zaak te sussen, en uiteindelijk verenigen allen zich in de finale 'Jeder Künstler strebt nach Ehre'.

Pogingen om dit magere werkje op een bevredigende manier op het toneel te zetten, liepen vrijwel altijd spaak op het feit dat er zo weinig muziek van Mozart in zat, terwijl het 'dramatische' kader totaal niet meer interessant was. De meest voor de hand liggende oplossing blijft daar door een combinatie met het operaatje van Salieri, al leidt ook dat onvermijdelijk tot een avond die op twee benen hinkt.

Tempo
Voor Opera Zuid breidde Gillett het verhaal uit met nogal wat anekdotisch bedoelde dialogen die echter weinig om het lijf hebben. Echt leuk was even het helaas zeer realistische optreden van een geflipte regisseur die na Lohengrin in een gigantische wasserette Don Giovanni wilde enscenering als een aflevering van Star Trek. Noch de scènes met een poffertjes smikkelende impresario, noch de parodie op het Londense debuut van een a onaangepaste, nauwelijks een woord Engels sprekende Angela Gheorghiu, noch de clichés over een carrière in de opera bleken echter sterk genoeg om de voorstelling te dragen. Ook muzikaal bleef de avond heel mager, zelfs met een paar ingelaste fragmenten uit andere opera's van Mozart, en ik kreeg medelijden met het orkest dat voor drie kwartier muziek het hele land door moet reizen.

Een leuk sketchje in elkaar zetten is iets anders dan het schrijven van een theaterstuk met goed geconstrueerde dialogen voor échte personages, zeker als die dialogen ook nog humoristisch moeten zijn. Een regisseur die het tempo erin houdt, durft te schrappen en gevoel heeft voor timing is daarbij een eerste vereiste. Ontbreekt die, dan is het resultaat af en toe misschien wel amusant, maar ligt ook het gevaar op de loer van flauwe grappen en zouteloze momenten.

Thomas Allen
De voorstelling in het Haagse Almere bleek vooral de moeite waard door het optreden (zijn eerste operarol in Nederland) van de Engelse bariton Thomas Allen, ooit in rollen als Don Giovanni, graaf Almaviva, Rossini's Figaro en Beckmesser een van de coryfeeën van het internationale operatoneel. Ook in een spreekrol als de impresario was zijn uitstraling nog altijd groot genoeg om de voorstelling te dragen; hij wist zelfs de (te vaak herhaalde) grappen over poffertjes leuk te houden!

In een kneuterig, soms rommelig toneelbeeld waarvan alleen het midden, een oudhollands huiskamertje, echt als speelvlak dienst deed, bewoog zich verder een half dozijn zangers die wèl mochten zingen, maar van wie meeste weinig kans hadden zich echt te profileren. Eigenlijk kwamen alleen de twee 'auditerende' sopranen vocaal een beetje uit de verf en van hen liet Kristina Bitenc, vooral met de aria van Susanna uit Le nozze di Figaro (helaas zonder recitatief!) een beduidend aangenamere indruk achter dan de wat schel klinkende Chelsea Bonagura. Onder leiding van Enrico Delamboye was de begeleiding door Philzuid precies dat: begeleiding en meer niet.

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links