Mozart (arr. Schlepp): Expeditie op drift
Pieter Hendriks (Sempronio), Jokke Martens (Fernando), Elvire Beekhuizen (Emilia), Wendy Roobol (Laurina), Rosina Fabius (Bettina), Mitch Raemaekers (Annibale)
Instrumentaal Ensemble
Dirigent: Vaughan Schlepp
Regie: Nynke van den Bergh
Vormgeving en kostuums: Sanne Puijk
Nijetrijne, 18 augustus 2022
www.operanijetrijne.nl

Al vóór de voorstelling begint, is een bezoek aan Opera Nijetrijne de moeite waard. Een vriendelijke jongeman wijst je een parkeerplaats, een boswandeling van een minuut of twintig zorgt voor een sfeer van rust en onthaasting, en op het rustieke operaterrein, omzoomd door groen en water, word je vervolgens gastvrij ontvangen met hapjes en drankjes.

Gezelligheid blijkt in Nijetrijne troef en veel bezoekers stralen iets uit van 'ons-kent-ons'. Begrijpelijk. De jaarlijkse gang naar het natuurgebied van de Rottige Meente gaat in je benen zitten en daarom meteen een waarschuwing aan de twijfelaars: om praktische redenen maar ook vanwege de sfeer heeft de organisatie besloten het aantal bezoekers per voorstelling de komende jaren met een derde te verminderen.

De voorstelling zelf blijkt dit jaar ook technisch heel bijzonder, al moet daaraan worden toegevoegd dat het dit jaar een bijzondere productie betreft. Twee jaar geleden torpedeerde de coronacrisis het twintigjarig bestaan van Opera Nijetrijne en vorig jaar moest een aangepaste productie voor de toeschouwers de 1,5m-regel mogelijk maken. De jubileumproductie werd derhalve verplaatst naar deze zomer, maar wel met de waarschuwing dat het daarin verwerkte technische hoogstandje eenmalig is.

Van die techniek is bij het betreden van de speelruimte weinig te merken. De tribune lijkt dezelfde die we kennen van vóór corona, maar wel valt meteen op dat de opera zich afspeelt op een boot die vlak vóór de toeschouwers ligt aangemeerd. Het zover niets aan de hand, maar halverwege het eerste bedrijf gaat die boot ook 'echt varen' en op een gegeven moment besef je dat de tribune met het publiek op een ponton ligt die in zijn geheel met het speelvlak meedraait. En dat in een schitterend natuurgebied waarin niet alleen fietsers en wandelaars te zien zijn, maar zelfs eenzame kanoërs die door 'het decor' roeien.

Mozart-pastiche
De muziek voor de jubileumproductie werd binnen het in Nijetrijne traditionele repertoire van opera's uit de 18de eeuw gevonden bij Mozart. Uitgangspunt werden diens schetsen voor Lo sposo deluso (De bedrogen echtgenoot), een opera buffa waaraan hij vermoedelijk - en geheel voor zijn eigen plezier - begon in de zomer van 1783 op een tekst van een onbekende librettist. Veel verder dan de ouverture, twee aria's, een trio en wat losse schetsen kwam hij echter niet en voor Nijetrijne's muzikaal leider Vaughan Schlepp betekende dit dat hij niet alleen onvoltooide muziek uitvoerbaar moest maken, maar ook dat er het nodige uit andere partituren bij elkaar gesprokkeld moest worden om een 'complete opera' op te leveren.

Uitgangspunt bij dit alles bleef de muziek van Mozart (met een klein uitstapje naar Una cosa rara van Martin y Soler, een opera die in 1786 in Wenen Le nozze di Figaro van het toneel zou verdringen en waaruit Mozart met goedmoedige spot citeert in de banketscène van Don Giovanni . Daarnaast werd geplukt uit o.a. Die Zauberflöte, de drie Da Ponte-opera's en het Requiem, wat hier enkele kleine juweeltjes opleverde. Dat gold vooral voor twee sextetten uit Così fan tutte en Don Giovanni, en voor 'Dove sono', de aria van de gravin uit Le nozze di Figaro, die met de tekst 'Nee, niet weggaan' een kolfje werd naar de hand van bariton Pieter Hendriks, inmiddels oudgediende in Nijetrijne.

Verrassend is altijd hoe fraai 18de-eeuwse muziek klinkt in Schlepp's ingenieuze arrangementen, waarbij de bezetting (piano, contrabas en zes blazers) volledig in balans is met zowel de muziek als de akoestiek van water en vrije natuur. Maar, mede dankzij de inzet van sopraan Elvire Beekhuizen, werd de grote muzikale verrassing een (onvoltooide) aria met een fraaie balans tussen virtuoze coloraturen en mozartiaans sentiment, die Mozart schreef voor Il barbiere di Siviglia van Giovanni Paisiello. Die aria verdient absoluut een plaats in de concertzaal en zou bij toekomstige uitvoeringen Paisiello's opera zeker extra glans verlenen.

Nieuwe plot
Een loffelijk streven van Opera Nijetrijne is om opera's altijd uit te voeren in het Nederlands, de taal van het publiek (en voor de goede orde: dat streven is ondersteund door talloze grote operacomponisten, van Mozart via Verdi en Wagner tot Poulenc!). Ook worden die 'hertalingen' altijd met enige humor aangepast aan onze tijd en omstandigheden, maar in dit geval had librettiste Alice Zwolschen het moeilijker. Het feit dat een geheel nieuw muzikaal bouwwerk moest worden geconstrueerd, had immers als nadeel dat niet kon worden uitgegaan van de combinatie met een bestaand libretto. Er moest dus een nieuwe plot met een eigen verhaal worden.

Het voor Expeditie op drift gevonden verhaal, toegespitst op het overvloedig aanwezige water, beschrijft hoe een gemêleerd gezelschap op zoek gaat naar een onbekend wezen in verre wateren. Op zich een leuk uitganspunt, mits er enige 'dramatiek' aan kan worden toegevoegd in de vorm van conflicten of andere verwikkelingen, maar daaraan ontbreekt het helaas.

Expeditie op drift confronteert ons met zes personages die min of meer hun eigen winkeltje hebben. Zij maken het een en ander mee, ook onderling maar veel verder dan vertelsituaties komen zij niet. Je zit gewoon te wachten op de simpele operadriehoek 'tenor en bariton houden allebei van sopraan en gaan elkaar daarom te lijf', maar ook die blijft uit. Alleen het slot biedt een leuke dramatische opleving, maar dan is het eigenlijk te laat.

Vakantiegevoel
Afgezien van het zwakke libretto is ook Expeditie op drift echter weer Opera Nijetrijne in optima forma met een unieke ambiance en een sfeer die aandoet als een wam bad. Het resultaat is weer een verrassende voorstelling, helemaal aangepast aan de omgeving en de beperkte middelen, waarbij de combinatie van alle betrokken elementen toch voldoet aan de verwachtingen - en die op sommige punten ook overtreft. En als uw recensent dan, na de gezamenlijke maaltijd, door de Friese natuur naar zijn auto wandelt, bekruipt hem een heerlijk vakantiegevoel!

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links