DVD-recensie
Bernstein's Mahler
© Siebe Riedstra, februari 2011
 |
Bernstein’s Mahler - Great Movements from the Symphonies
Wiener Philharmoniker e.a. o.l.v. Leonard Bernstein
DG 00440 073 4589 • 2.09' •
De Mahler-jaren 2010/11 zijn in vollegang en dat wordt door DGG uitbundig gevierd met heruitgaven van registraties die de grote Mahlerdirigent Leonard Berstein voor dat label maakte, eerst in de jaren 1970 op tv/video, en tien jaar later in het digitale tijdperk nog eens op cd. We kunnen het ons nauwelijks nog voorstellen, maar vijftig jaar geleden waren nog lang niet alle symfonieën van Mahler op de grammofoonplaat gezet; bovendien werden ze alleen door ’s werelds belangrijkste orkesten gespeeld, en dan nog slechts mondjesmaat. In de loop van de jaren zestig keerde het tij en arriveerde de eerste Mahlercyclus op de langspeelplaat, gedirigeerd door Leonard Bernstein met ‘zijn’ New York Philharmonic, op het label CBS. Het label Philips volgde op de voet met registraties van Bernard Haitink met het Concertgebouworkest. Haitink werd al snel een begrip als Mahler-dirigent, en in de jaren 1980 verwierven zijn Mahler-interpretaties locaal en internationaal legendarische roem, mede door de op de Nederlandse televisie uitgezonden Kerst-Matinees, die inmiddels zijn uitgegeven op dvd zowel als cd. De tijden zijn in sneltreinvaart veranderd en vandaag de dag is Mahler in Nederland live te beluisteren van Groningen tot Maastricht en houden binnen onze landsgrenzen maar liefst tien orkesten zich regelmatig tot intensief met deze componist bezig. Vijf in de randstad en vijf daarbuiten. Het beste orkest ter wereld is met zijn derde registratie van de complete symfonieën bezig, een prestatie die door geen enkel orkest ter wereld kan worden betwist. Geen wonder dat de politiek daar verkeerde conclusies uit trekt – maar dit terzijde.
In de zeventiger jaren verlegde Bernstein zijn werkterrein van New York naar Wenen en van CBS naar DGG. Het medium video was nieuw en er werd flink geïnvesteerd in de verfilming van Mahlers complete oeuvre. Het resultaat was Bernstein op zijn best en het succes was fenomenaal. Die opnamen heeft DGG nu opnieuw uitgebracht op negen dvd’s, aangevuld met interviews en repetitiefragmenten, een heruitgave van niet te onderschatten belang. De hier te bespreken dvd wordt wellicht verondersteld daaruit de hoogtepunten te bieden, maar dat gebeurt op een wat houterige manier. We krijgen in chronologische volgorde van elke symfonie één compleet deel voorgeschoteld, volgens de hoestekst ‘beginning with the first movement of Symphony no. 1 and ending with the last movement of no. 9’. Het lijkt wel een ‘corporate decision’, en het resultaat is een wonderlijke potpourri: het eerste deel van I, het vierde deel (Urlicht, gezongen door Janet Baker) van II, het vijfde deel (het kinderkoor Bimm Bamm) van III, het tweede deel van IV, het Adagietto van V, het Scherzo van VI, de tweede Nachtmusik van VII, het complete eerste deel van VIII en het laatste deel van de Negende. Hoogtepunten als de slotkoren van de Tweede en de Achtste in combinatie met fragmenten van het bonusmateriaal waren ongetwijfeld spannender geweest, om maar eens iets te noemen. Wel is het oorspronkelijke materiaal uitstekend opgepoetst, waarbij het verkrampte tv-geluid is opgerekt naar 5.1 surroundkwaliteit, een hele verbetering. Bernstein was een unieke dirigent, en we zien en horen hem hier op zijn best, zonder de middelmatige orkestprestaties van de New Yorkers, en verschoond van de extravagante hysterie uit de jaren 1980, toen DGG besloot om het allemaal nog eens digitaal over te doen.