DVD-recensie

 

© Aart van der Wal, januari 2012

 

 

Alfred Brendel on music - Three lectures

1. Does classical music have to be entirely serious?
2. Musical characters
3. Light and shade of interpretation

C Major 703408 • 225' • (2 dvd's)

Opname: Salzburg, 25/27-9- 2010

E/F/Sp//I/Kr./Ch./Jap.

 

 


Eerlijk gezegd hoor (zien is weer wat anders, want zijn grimassen leiden behoorlijk af) ik Brendel liever pianospelen en lees ik liever zijn altijd interessante geschriften dan dat ik hem zo solistisch bezig zie op het podium van de Schüttkasten aan de Herbert von Karajan Platz in Salzburg, aan een tafeltje met daarop een kan en glazen water. Gelukkig helpt de Engelse ondertiteling wel om zijn zware accent te overbruggen, maar wat niet helpt is het merendeel van de teksten die zich niet zo gemakkelijk laat savoureren, hoewel Brendel de pianist zijn verbale exploraties menigmaal met behulp van de vleugel nader toelicht. Dergelijke momenten zijn altijd uiterst verhelderend.
Met zijn eerste 'les', over de humor in de muziek, moet Brendel althans bij zijn Oostenrijkse aanhangers een wat gevoelige snaar hebben geraakt, want je kunt van Oostenrijkers zeggen wat je wilt maar niet dat ze 'hun' klassieken niet uiterst, zo niet doodserieus nemen. Ik heb in Salzburg, Graz of Wenen nog nooit iemand zien lachen bij zo'n vrolijk menuet van een Haydn of Mozart, integendeel. Zelfs een pittige polka van de Strauss-dynastie kan hen zelfs geen glimlach ontlokken (wie het laatste Nieuwjaarsconcert heeft gezien kan dat alleen maar beamen: Oostenrijkers lachen pas als een echte gangmaker hen voorgaat in het gebruik van de lachspieren). Brendels onweerstaanbare humor bleek daar in Salzburg in ieder geval die gangmaker niet te zijn, want het publiek bleef onder alle omstandigheden letterlijk onbewogen en bovendien muisstil, al zullen er best veel 'buitenlanders' bij zijn geweest (al het was het eind september geen Festspieltijd meer in Salzburg).
Dat Brendel zijn betoog met talrijke muzikale voorbeelden onderstreepte valt uiteraard te prijzen (onder het motto 'een paar noten zeggen meer dan duizend woorden'), maar jammer is wel dat deze eminente pianist en erudiete auteur zich daarbij hoofdzakelijk beperkte tot de muziek van Haydn en Beethoven. Componisten die hij wel vaak noemde bleven helaas muzikaal bezien buiten beeld (en daaronder ook de echt ware groten zoals de bekende Russen, maar ook een 'modernist' als Ligeti).
Met name het tweede deel leent zich veel meer voor een schriftelijke verhandeling, een boek, met The Classical Style als voorbeeld, maar dan uiteraard op zijn 'brendeliaans' uitgewerkt. Want hier gaat het tenslotte over het begrip van 'musical character as exemplified in Beethoven's piano sonatas', waarbij uiteraard ook uitvoerig werd ingegaan op Beethovens inventie en gebruik van motivisch materiaal en andere belangwekkende zaken die het muzikale karakter van een stuk bepalen, zoals structuur, variatie en tempo.
Het derde deel, 'Light and share of interpretation' vind ik het meest geslaagd. Ten eerste omdat Brendel de onder handen zijnde partituurbladzijden op een groot scherm toont, ondersteund door cd's met muzikale voorbeelden. Er komt nogal wat voorbij: vertolkingskunst, maniertjes, syncopen, frasering, trillers, versieringen, tempokeus, fermate, pianoklank en klankbalans.
Dat Brendel zelf ook nog kan zingen bleek wel uit zijn - zij het zeer bescheiden - citaat uit Händels Hercules. Niet dat hij over een welluidende bariton beschikt, maar een redelijk goed koor zal hem met open armen ontvangen. Momenten als deze verhogen overigens wel het plezier en héél misschien zullen die toch bij menigeen in de zaal zelfs iets méér dan een glimlach hebben bewerkstelligd!

Deze productie kwam tot stand in samenwerking met onder meer de Salzburger Festspiele, maar hoe dat precies in elkaar steekt is mij niet duidelijk geworden: de opnamen werden namelijk ruim drie weken na het slotconcert van de Festspiele gemaakt.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links