Scelsi: Hymnos (voor orgel en twee orkestgroepen) (1983)- Quattro Pezzi (su una nota sola) (voor kamerorkest) (1959) - Natura Renovatur (voor 11 strijkers) (1967).

Zender: Bardo (voor cello en orkest) (1999/2000).

Gustav Rivinius (cello), Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Hans Zender.

Live-opname, Herkulessaal der Residenz, München, 3-3-2006.

Wergo/B.O.A. NZ 72 • 162' •

 

Goebbels: Schwarz auf Weiß (1996)‡ - ... même soir (2000).

Dietmar Wiesner, Catherine Milliken, Roland Diry, Matthias Stich, Barbara Kehrig, Franck Ollu, William Forman, Walter Voglmayr, Hermann Kretzschmar, Ueli Wiget, Rumi Ogawa, Rainer Römer, Jagdisch Mistry, Swantje Tessmann, Freya Ritts-Kirby, Eva Böcker, Michael M. Kasper, Joachim Tinnefeld, Ensemble Modern‡, Les Percussions de Strasbourg.

Live-opnamen, Muffathalle, München (première van ... même soir), 28-9-2000, Prinzregententheater, München, 1-7-2006.

Wergo/B.O.A. NZ 71• 190' • (2 dvd's)

 

Reich: Three movements (voor orkest) (1986) - Eight Lines (1983) (voor ensemble) - You Are (Variations) (2006) (voor stemmen en groot ensemble) - Daniel Variations (2006) (voor stemmen en groot ensemble).

Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Kristjan Järvi (Three Movements), Ensemble Modern o.l.v. Franck Ollu (Eight Lines), Ensemble Modern & Synergy Vocals o.l.v. Franck Ollu (You Are en Daniel Variations).

Live-opnamen, Herkulessaal der Residenz, München, 15-5-2009 (Three Movements), Muffathalle, München, 17-12-2006.

Wergo/B.O.A. NZ 64 • 135' •

www.econa.nl

www.wergo.de

www.br-shop.de

www.musikderzeit.de

www.schott-music.com

---

Hèt 'probleem' van de eigentijdse muziek is de slechte bereikbaarheid ervan. Er zijn folianten over vol geschreven en het fenomeen is van alle mogelijke kanten belicht (onder meer door Theodor Adorno), maar daarmee is het nog niet weg. De titel van de derde dvd met muziek van Steve Reich, 'My musical tastes are a little unusual', is - hoewel misschien onbedoeld - in dat opzicht 'spot on': melodie, harmonie, structuur, instrumentatie, het zijn allemaal elementen die de contemporaine muziek althans deels in het publieke verdomhoekje heeft geplaatst. Hoe vaak heb ik geen 'avontuurlijk' geprogrammeerde concerten meegemaakt waarvan mijn metgezellen bijna in koor uitriepen: "een fantastische avond, maar een cd hoef ik er niet van te hebben." Met andere woorden, het visuele element, het erbij zijn, het spektakel op het podium vormde de belangrijkste, zo niet doorslaggevende aantrekkingskracht. Het muziektheater is eveneens doorgaans een goed voorbeeld van de visuele boven de auditieve aantrekkingskracht. Wat men ziet maakt (extra) nieuwsgierig, de handeling, het toneelbeeld en de aankleding compenseren als het ware wat het gehoor niet vermag te registreren of wat de hersenen niet (voldoende) kunnen ontleden, danwel een combinatie van beide. Wie Heiner Goebbels' spektakelstuk Landscape with Distant Relatives (Landschaft mit entfernten Verwandten/Paysages avac parents éloignés) in het theater heeft meegemaakt en dan vervolgens de cd beluistert (klik hier voor de recensie) beleeft die sfeer opnieuw, maar bij het omgekeerde (eerst de cd, dan het theater) lukt dat niet en is het nu juist het bijwonen van de theatervoorstelling die de cd-belevenis ineens in een geheel ander perspectief zet.

Beeld en geluid hebben, wat de eigentijdse muziek betreft, zeker een elkaar versterkend effect, al zal het beeld toch altijd overheersen. Wij zijn nu eenmaal vooral visueel ingesteld en dat is niet primair goed nieuws, want het is juist ons gehoor dat na voldoende training zoveel fijnzinnige details in de muziek 'herkent' dat alleen al de auditieve ervaring een waar feest op zich kan zijn.

Het nadeel van beeld- en geluidregistraties van concerten en theaterwerken is de paradox van de beweeglijke stilstand ervan. Het beeld beweegt, het geluid uiteindelijk ook, maar wat eenmaal is vastgelegd, verandert niet. Het enige waar de kijker en luisteraar op mag hopen is de voortdurende ontdekking van nieuwe details of van andere invalshoeken, waardoor het kijken en luisteren een avontuur blijft. Het is eigenlijk niet veel anders als met een boek: eenmaal gelezen wordt het weggelegd om later misschien weer ter hand te worden genomen. Wie een boek voor de tweede of de derde keer leest ontdekt weer nieuwe dingen, het eigen denkproces kan een nieuwe vlucht nemen. Natuurlijk hangt dat vooral samen met de kwaliteit van het boek, zeg maar het literaire gehalte ervan. Pure schoonheid in de kunst, of het nu muziek, literatuur of beeldende kunst betreft, mag dan slechts één gedaante aannemen, we kunnen er wel op verschillende manieren naar kijken en mee omgaan. Zoals de diamant waarvan de facetten steeds weer anders oplichten.

Belangrijk hulpmiddel

De Duitse filmmaker en componist Peider A. Defilla begon in 1999 met de filmische vastlegging van de Musica Viva concerten in München. Sinds 2002 worden de concerten wekelijks op zon- en feestdagen op een vast tijdstip uitgezonden op het BR Alpha 'Bildungs'-kanaal van de Beierse Omroep. De serie »Musica Viva - Forum der Gegenwartsmusik« (iedere aflevering duurt ongeveer een kwartier) wordt niet zoals bij ons uitgezonden op een tijdstip dat de meesten op bed liggen, maar om 21.00 uur. Defilla heeft zich aan deze serie niet alleen verbonden als cameraman, maar eveneens als auteur en regisseur. In iedere aflevering komen het werk en de componist aan bod die in het desbetreffende Musica Viva-concert centraal staan. Het lijkt me dat er geen betere manier is om de kloof tussen de eigentijdse muziek en het nogal 'passieve' publiek te overbruggen.

In tegenstelling tot de Musica Viva serie op de Beierse tv bieden de dvd's nog aanzienlijk meer verdieping. Niet alleen bevat iedere dvd de desbetreffende tv-uitzending plus de integrale weergave van het desbetreffende concert maar ook allerlei toegevoegde, interessante achtergrondinformatie over componist, werk en uitvoeringen, met als klap op de vuurpijl de zorgvuldig uitgekozen partituurbladzijden die op het beeldscherm verschijnen ter visuele ondersteuning van complexe muziekpassages. Het is op deze manier een waar feest om niet alleen kennis te maken met de Nieuwe Muziek, maar ook om op deze bijzonder aansprekende manier een fascinerende reis door dit vaak exotische, barre of bizarre, onbekende en ongekende landschap te maken. Met behulp van dit uitgelezen beeldmateriaal kunnen de grenzen van het gewone en vertrouwde gemakkelijker worden overschreden dan door de bank genomen met alleen geluidsdragers mogelijk is. Dat geldt uiteraard niet of in veel mindere mate voor de muziekliefhebbers met een grote affiniteit met de hedendaagse muziek. Voor muziektheaterproducties zoals in dit geval Heiner Goebbels' Schwarz auf Weiß biedt de dvd sowieso al grote meerwaarde ten opzichte van alleen de cd. De voortreffelijke uitvoeringen, de fraaie en deels ook inventieve beeld- en geluidsregistratie, de interviews en de documentatie maken van deze producties (Duits/Engels gesproken) niet te versmaden aanwinsten.

Wie in deze serie is geïnteresseerd verwijs ik graag naar de verschillende sites in de kop van deze recensie.

______________________
Zie ook over de »Musica Viva«: Karl Amadeus Hartmann: een bevlogen organisator