Tsjaikovski: Pique dame. Ballet.

Choreografie: Roland Petit (naar Aleksandr Poesjkin). Solisten: Nikolaj Tsiskaridze (Hermann), Ilze Liepa (gravin), Georgi Geraskin (Tsjekalinski).

Webern: Passacaglia op. 1. Ballet.

Choreografie: Roland Petit. Solisten: Svetlana Loenkina, Yan Godovski.

Het Bolsjoi Ballet en het Bolsjoi Orkest. o.l.v.
Vladimir Andropov.

Bel Air Classiques BAC 012

---

Het Bolsjoi Ballet is vooral bekend als schatbewaarder van het klassieke en romantische repertoire. Moderne dansvormen of vernieuwende choreografieën zijn aan dit illustere instituut merendeels voorbijgegaan. Dat had uiteindelijk ook gevolgen voor de plaats van het Bolsjoi op het wereldtoneel van de dans. In eigen land vierde het gezelschap weliswaar aanhoudend triomfen met uitverkochte zalen, staande ovaties en dientengevolge een goed gevulde kas, maar buiten de landsgrenzen werden de balletuitvoeringen vanaf het midden van de jaren tachtig - ondanks de verbluffende danskunst - toch meer en meer als gedateerd en stoffig-ouderwets ervaren. Dat had zowel met het steeds weer terugkerende standaardrepertoire als de in de traditie ingekapselde choreografie te maken. De vaste kern was en bleef de niet vernieuwende visie van de choreograaf Joeri Grigorovitsj, die van 1964 tot 1994 de scepter zwaaide. Het Bolsjoi was een tamelijk gesloten gezelschap dat zich merendeels op de traditie richtte en uit dien hoogde niet of nauwelijks ruimte bood aan buitenlandse choreografen.

Het Bolsjoi-theater vlak voor het begin van de voorstelling

In 1988 kreeg de toen 64-jarige Franse choreograaf Roland Petit echter de gelegenheid om zijn inzichten op het Bolsjoi-toneel te beproeven. Op uitnodiging van het Russische ministerie van cultuur werkte Petit in Moskou aan Cyrano de Bergerac, een productie die hij al in 1959 bij het ballet van de Parijse Opéra had geïntroduceerd. Het succes was dermate groot dat in 2001 opnieuw een uitnodiging volgde, ditmaal voor de productie van Tsjaikovski's Pique dame, een werk dat het Bolsjoi eigenlijk op het lijf geschreven was. Maar ditmaal ging het niet om de zoveelste traditionele choreografie, maar om een vernieuwende aanpak.

Petit was er geknipt voor. Hij was al meer dan een kwarteeuw verbonden aan het ballet van Marseille en had inmiddels ruim 150 eigentijdse choreografieën op zijn naam staan. Petit wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van het moderne Franse ballet.

Scène uit de Bolsjoi-productie van »Pique Dame« in de choreografie van Roland Petit

De titel van deze dvd is misleidend. Er is geen sprake van een voor het ballet geschreven ontwerp naar Pjotr Iljitsj Tsjaikovski's avondvullende opera Pique dame - Schoppenvrouw, in het Russisch Pikowaja dama - (het libretto werd bezorgd door zijn broer Modest, naar het korte verhaal van de dichter Aleksandr Poesjkin), zoals Petit dat in het begin van de jaren zeventig voor de grote, maar eigenzinnige Russische danser Michael Barisjnikov had ontworpen. Die productie viel deels in het water doordat Barisjnikov weigerde de door Petit voorgeschreven duetten met de gravin te dansen, waardoor de spanning in de voorstelling gaandeweg wegvloeide. De kritiek in en buiten Rusland was toen niet mals.

Deze uitgave betreft een geheel nieuwe choreografie die niet is gestoeld op de muziek van Tsjaikovski's opera, maar op de Zesde symfonie (de Pathétique). De registratie vond plaats op 19 mei 2005 in het Bolsjoi-theater.

Wat in het eerste ontwerp ontbrak is nu in volle hevigheid aanwezig: drama, lyriek, obsessie, hebzucht, wraak en dood, in een uitgekiende choreografie die de toehoorder in de ban slaat. Daarbij heeft Petit het de dansers niet gemakkelijk gemaakt. Integendeel, het komt op zeer snelle bewegingen en intensiteit aan, die niet alleen een enorme vaart in de voorstelling brengen, maar ook de spanningen danig opvoeren.

Het decor is Spartaans, maar de aankleding en de geraffineerde belichtingseffecten zijn bijzonder fraai gerealiseerd. Aldus komt een voorstelling tot leven die zeker binnen de contouren van het traditionele Bolsjoi-programma als baanbrekend kan worden beschouwd.

Anton Weberns Passacaglia op. 1 is een belangwekkende toegift, al stamt de op dit orkestwerk geënte choreografie reeds uit 1994.

Scène uit de Bolsjoi-productie van »Passacaglia« in de choreografie van Roland Petit

De bonus bestaat uit interviews (speelduur 43 minuten) met zowel Petit als de twee hoofdrolspelers. Het dvd-boekje van 32 pagina's bevat ook belangrijke scènefoto's en is uitstekend verzorgd.

---