DVD-recensie Poging tot reconstructie
© Paul Korenhof, januari 2019
|
Het 50-jarig bestaan van de Osterfestspiele werd twee jaar geleden gevierd met een reconstructie van de eerste voorstelling: Die Walküre onder leiding van Herbert von Karajan in decors van de legendarische Gunther Schneider-Siemssen (1926-2015). Dat is natuurlijk heel relatief. Een voorstelling kan nooit gereconstrueerd worden, zelfs de voorstelling van gisteren al niet meer. Nog afgezien van het feit dat vrijwel alle medewerkenden inmiddels zijn overleden, zou zelfs de meest historisch ingestelde operaliefhebber bovendien niet terugverlangen naar de regie van de grote maestro. Overgebleven uit die openingsvoorstelling zijn wel de fysieke decors van Schneider-Siemsen, nog steeds imposant en zeker overtuigend, en daarbij door hun neiging naar abstractie met een blijvende zeggingskracht die menig modern decor ontbeert. Eniszins naturalistisch was feite alleen de enorme, tot een hut gesplitste boom in het eerste bedrijf, maar ook die had nog niets van zijn kracht verloren. Stokpaardje Hoewel de regie van Vera Nemirova ongetwijfeld minder statisch is dan die van Karajan zelf, weet ook die niet helemaal te overtuigen, en ook daarbij zijn de scènes met Hunding het zwakke punt. Hij overtuigt nauwelijks als karakter en sommige momenten in zijn omgang met Sieglinde zouden vijftig jaar geleden het publiek hogelijk hebben verbaasd. In het derde bedrijf suggereert de opkomst van acht Walküren tegelijk en hun plaatsing in twee rijtjes van vier echter een 'concertante' benadering die misschien zelfs Karajan te ver was gegaan. Orkestrale dramatiek In partituurkennis en muzikale overtuigingskracht evenaart Thielemann ongetwijfeld zijn grote voorganger, maar waar Karajan's eerste interesse leek te liggen in de muzikaal perfecte weergave van de partituur, staat bij hem het drama voorop. Hier zien we ook niet het toneel als illustratie van de partituur, maar de muziek dient juist om het theater zijn ware dramatiek te verlenen. Muziek, toneelbeeld en handeling vormen samen het drama, maar wel met de muziek als het sterkste en meest expressieve element. Bijna zeventig jaar geleden verklaarde Joseph Kerman in een tijd waarin muziek en zang primair was: 'Opera is drama'. Inmiddels moeten moderne theatermakers doordrongen worden van de leidende rol van de muziek in het muziekdrama! Als ik uit een opera kom, is wat ik gehoord heb meestal belangrijker en staat dieper in mijn geheugen gegrift dan wat ik gezien heb, en ik moet eerlijk bekennen: een tot in het kleinste detail overtuigender, muzikaal meeslepender, in emoties aangrijpender Walküre heb ik lang niet gehoord. Het tweede bedrijf, opgebouwd rond drie lange, tekstgerichte scènes met een minimum aan handeling, vliegt hier voorbij. In de scène Wotan-Fricka springen de orkestrale vonken eraf, Wotan's gigantische monoloog zindert van de orkestrale dramatiek en de in prachtige muzikale kleuren opgebouwde Todeserkündigung is doortrokken van menselijke emoties. Grote Wagner-zang De Siegmund van de 63 jaar oude Peter Seiffert is weinig meer dan een wonder. Niet iedere toon is misschien even mooi en zijn krachtige Wälse-roepen missen het gouden randje, maar de muzikaliteit, zijn vocale autoriteit en zijn diepgaande tekstbegrip staan op een momenteel eenzaam niveau. Waarlijk groots zijn daarnaast de beide sopranen met allereerst Anja Harteros, een stralende Sieglinde en een zangeres met een enorm scala aan emoties, een superieure techniek en een fluwelen toonvorming. Tegenover haar staat Anja Kampe als een heldere, jeugdige Brünnhilde die de vocale superioriteit van Birgit Nilsson dichter benadert dan enige andere sopraan. Wie denkt dat de grote Wagner-zang uitgestorven is, moet hun beider scène in het derde bedrijf beluisteren! Ook technisch staat de uitgave op hoog niveau. De rustige beeldregie bereikt een fraai geheel van totalen, half-totalen en close-ups met zeker in blu-ray een nagenoeg perfecte beeldkwaliteit. Klanktechnisch is de opname bovendien een juweeltje met helder en geprononceerd opgenomen stemmen en een orkestklank die gewoon vraagt om de beste geluidsinstallatie die maar mogelijk is. index |
|