DVD-recensie
Muzikale heksenketel
© Paul Korenhof, augustus 2018
|
(S.) Wagner: An Allem ist Hütchen schuld! Alexander Lueg (Hütchen), Hans-Georg Priese (Frieder), Rebecca Broberg (Katherlies'chen), Julia Ostertag (Moeder van Frieder, De zon, Overgrootmoeder van de duivel), Maarja Purga (Trude, De herbergierster, De sprookjesfee), Lukas Vanzelli (De dorpsrechter), Kieran Carrel (De koster) e.v.a. |
 |
In een grijs verleden heb ik als lid van de ISWG (Internationale Siegfried Wagner Gesellschaft) mij lange tijd ingezet voor de muzikale nalatenschap van Wagner's zoon, van wie toen regelmatig ergens in Duitsland (vooral in Neurenberg en Würzburg) een opera geënsceneerd of concertant werd uitgevoerd. Steunpilaren van de ISWG waren toen Friedelind Wagner, Siegfried's recalcitrante dochter die na de machtsovername door Hitler lange tijd in vrijwillige ballingschap had doorgebracht, en de jonge regisseur-dramaturg Peter Pachl, de onvermoeibare motor achter vrijwel alle uitvoeringen en andere activiteiten, inclusief diverse uitgaven op (niet-commerciële) grammofoonplaten.
Inmiddels is mijn ijver voor Siegfried Wagner een beetje bekoeld, wat overigens niet wegneemt dat ik hem nog steeds als een onderschatte componist beschouw en in zekere zin een van de muzikale slachtoffers van het Duitsland tussen 1930 en 1945. Hij miste echter de gave van zijn vader om een muziekdrama volledig te concipiëren. Muzikaal doen zijn werken niet onder voor die van menige andere componist uit die periode, maar het schrijven van een dramatisch effectief libretto ging hem minder goed af. Op dat punt had hij beter niet in de voetsporen van zijn vader kunnen treden.
Dat laatste blijkt ook uit de sprookjesopera An Allem ist Hütchen Schuld! uit 1915, een van de vreemdste maar in thematiek een van de interessante werken uit het oeuvre van SW. Het verhaal is een uit zijn voegen barstende Comedy of Errors met elementen die soms zelfs aan Pirandello doen denken. Alles draait om de vreemde liefdesgeschiedenis van Friedel en Katherlies, maar hun belevenissen werden op wel heel merkwaardige gecombineerd met elementen uit diverse sprookjes, en als klap op de vuurpijl verschijnen tegen het einde ook nog Siegfried Wagner zelf en van een vaan de gebroeders Grimm ten tonele.
Het 'Hoedje' uit de titel is een schelmse kobold (een zwijgende rol van de jonge Alexander Lueg) die als een soort Puck in A Midsummer Night's Dream met zijn toverkunsten iedereen te grazen neemt. Er is alleen wel een verschil: Puck's optreden diende nog een doel, terwijl Hütchen gewoon voor de grap de hele wereld op zijn kop tracht te zetten. Dat gaat in hoog tempo (in nog geen drie uur zien we inclusief de geënsceneerde voorspelen 27 scènes aan ons voorbijtrekken) en dan wreekt zich dat SW niet de tijd neemt voor een muzikale bezinning of gewoon wat langere melodieën.
Voor veel componisten, vooral in het Duitse taalgebied, had in het begin van de vorige eeuw de aria afgedaan als statisch en ondramatisch element, maar de opera's van Richard Strauss bewijzen dat een beetje bezinning en zelfreflexie niet alleen dramaturgisch nut heeft. Ook als toeschouwer wil je af en toe even de zaken op een rijtje kunnen zetten, maar daartoe biedt Hütchen door de snelle opeenvolging van gebeurtenissen weinig kans.
Het auditorium van de universiteit in Bochum waar de live-opname werd gemaakt, is meer een aula dan een goed geoutilleerde theaterzaal, maar regisseur Peter Pachl wist van de nood een deugd te maken. In plaats van een volledig geënsceneerd theaterstuk zien we een sobere gehouden weergave van de handeling op een soort voortoneel tussen het orkest en het publiek met videoprojecties op de achterwand. De kostumering en de kleureffecten geven het geheel een naïef, soms wat onbeholpen effect, maar dat lijkt opzet en met ondertitels (Duits of Engels|) erbij maakt dat alles de handeling redelijk goed te volgen. Ik denk zelfs dat het werk zo beter te waarderen is dan in een complete voorstelling met alles 'drum und dran' - en daardoor het gevaar van visuele overdaad.
Een meesterwerk is Hütchen niet, maar aan iedereen die op aangename manier met deze operacomponist wil kennismaken kan ik de uitgave van harte aanbevelen. De door Pachl verzorgde voorstelling is zeker onderhoudend en hoewel de muziek zowel de grandeur van papa Wagner als de melodische invallen van Humperdinck's Königskinder mist, is zij alleszins aanhoorbaar. Wel komt helaas het spel van de Bochumer Symphoniker onder Lionel Friend soms wat grofkluitig over. Meer doorzichtigheid en meer aandacht voor de details hadden de compositie in een gunstiger licht geplaatst.
Het merendeels jonge solistenteam zet zijn beste beentje voor, maar hier zijn het de akoestische omstandigheden en de niet altijd ideale balans die maken dat niet alle stemmen even goed over het voetlicht komen. Het meegeleverde boekje bevat een uitgebreide synopsis met een dito toelichting en via de website van Naxos is het libretto in het Duits en Engels te downloaden. Wel jammer dat de overgang naar de tweede dvd-laag de muziek even onderbreekt midden in een orkestraal tussenspel (track 19).