DVD-recensie
Verrassende jubileum-Aida
© Paul Korenhof, mei 2014
Verdi: Aida Hui He (Aida), Fabio Sartori (Radamès), Giovanna Casolla (Amneris), Ambrogio Maestri (Amonasro), Adrian Sampetrean (Ramfis), Roberto Tagliavini (Il re), Carlo Bosi (Un messaggero), Elena Rossi (Sacerdotessa), Arena di Verona BelAir BAC104 Opname: Verona, juni 2013 |
 |
Terwijl het Catalaanse productiecollectief La Fura dels Baus in het Amsterdamse Muziektheater de laatste hand legt aan een enscenering van Faust die daar 10 mei in première gaat, kijk ik thuis naar de dvd-registratie van hun Aida uit 2013, een voorstelling die zowel het Verdi-jaar als het eeuwfeest van het festival in Verona luister moest bijzetten. Of dat laatste helemaal geslaagd is, laat zich van een afstand moeilijk beoordelen. Op de beeldbuis werkt hun productie imponerend en intrigerend, maar dan praat ik wel als iemand die inmiddels de nodige voorstellingen, ook in Verona, achter de kiezen heeft. Om eerlijk te zijn: al die pompeuze toestanden die uitsluitend om de triomfmars leken te draaien, kwamen mij al heel lang de keel uit en afgezien van de daarbij vertoonde historische onjuistheden weet iedere Verdi-kenner dat zij ook geen recht doen aan deze opera. De laatste twee bedrijven behoren tot de intiemste, meest op de personages gerichte die Verdi geschreven heeft, terwijl de twee grote koorscènes vóór de pauze in werkelijkheid helemaal niet zo bombastisch en zo uitbundig zijn als spektakelregisseurs ons graag doen geloven.
Eigenlijk begint de voorstelling weinig hoopgevend op een volmaakt kaal toneel met alleen twee metalen torens. De 'opbouw' begint voor de ogen van het publiek als een combinatie van archeologen die delen van het oude Egypte blootleggen en beelden van oude Egyptenaren die hun tempelstad bouwen. Die sf-achtige combinatie van de oudheid en onze moderne tijden blijft gedurende de hele voorstelling aanwezig, in de toneelbeelden die merendeels een moderne, elektronisch gestuurde weergave zijn van gestileerde elementen uit vroeger tijden, en in de kostuums, zelfs die van de hoofdrolspelers. Zo zouden Aida en Amonasro weggelopen kunnen zijn uit een Hollywood-spektakel van Cecil B. de Mille, terwijl de uitdossing van Radamès niet zou misstaan in een sf-fantasie van Paul Verhoeven.
Naar dat alles heb ik na een aanvankelijke aarzeling met groot genoegen zitten lijken en niet omdat het altijd weer spannend is te zien hoe La Fura dels Baus voor iedere ruimte een heel speciale vormgeving en ook hier weer bijzonder virtuoze weet te ontwikkelen. Ook de personenregie verdient een woord van lof. Aan interpretatieve nieuwigheden waagt de regisseur (Carlos Padrissa en/of Àlex Ollé?) zich wijselijk niet: die zijn in de Veronese Arena niet op hun plaats. De uitwerking van de karakters langs de traditionele lijnen behoort tot de overtuigendste die ik in een Arena-productie heb gezien, al is het natuurlijk de vraag hoe de voorstelling er op dit punt uit ziet als zij over vijf jaar aan haar tiende bezetting toe is. Mijn enige bezwaar geldt een zekere overdaad op de verkeerde momenten. De constant aanwezige 'krokodillen' tijdens de Nijl-akte (met een toneel vol water!) stoorden mij niet, maar wel het feit dat tijdens het meest lyrische deel van het duet Aida-Radamès een menigte figuranten achter hen de trappen af kwam kruipen en daarbij ook nog eens duidelijk in beeld werden genomen.
De bezetting is vooral interessant vanwege de titelrol van de Chinese Hui He, een mooi warme 'lirico-drammatico', nu al uitstekend op haar plaats in Puccini en de meer lyrische van de grote Verdi-rollen, maar als haar borstregister zich nog verder ontwikkelt, zou zij best wel eens een 'echte' Verdi-sopraan kunnen worden en tegen die tijd word ik ook nieuwsgierig naar haar Gioconda en misschien zelfs haar Norma (als zij daarvoor de techniek heeft). In ieder geval heeft zij op dit moment alles in huis om een waardige opvolgster te worden van Maria Chiara, de vaste Verona-Aida uit van enkele decennia geleden. In haar stem ontdek ik zelfs meer kleuren en vooralsnog heb ik alleen wensen bij haar frasering die nog niet geheel idiomatisch-Italiaans klinkt.
Wel degelijk idiomatisch en imponerend in zijn karakterisering is de Amonasro van Ambrogio Maestri, die hier een heel andere kant laat zien dan als Falstaff, de rol waarop hinj momenteel wereldwijd het monopolie schijnt te hebben. De Radamès van Fabio Sartori begon wat houterig, zowel in zijn zang als in zijn presentatie. In dat laatste punt kwam geen verandering, maar vocaal kwam hij uiteindelijk tot een alleszins respectabele vertolking, zeker als we in aanmerking nemen dat hij de rol in deze productie voor het eerst zong. Dat is tegelijk jammer. Zo'n partij kun je als zanger beter in een klein of middelgroot theater onder de knie krijgen, waarbij je dan ook in staat bent meer nuances in je vertolking aan te brengen. Nuances en kleurschakeringen ontwikkelen in de Arena is namelijk heel lastig, maar een zanger die ze al in zijn zang verwerkt heeft, is meestal wel in staat dat in Verona te laten doorklinken.
Naast deze drie komt de Amneris van Giovanna Casolla wat moe en afgezongen over, maar betrouwbaar is haar vertolking wel, en dat laatste kan eveneens gezegd worden van de verder weinig opvallende Ramfis van Adrian Sampetrean. De Israelische dirigent Omer Meir Wellber straalt wilskracht en enthousiasme uit, stuwt het orkest op tot een zinderende verklanking en komt tot goed samenspel met de solisten. In de grote ensembles loopt het soms echter niet helemaal gelijk, maar via mijn televisie kan ik niet goed beoordelen in hoeverre de enorme ruimte en de andere omstandigheden daaraan debet zijn.
De videoregistratie doet de vormgeving zoveel recht als maar mogelijk is bij het vertalen van de ruimte van de Arena naar een klein beeldscherm en de klank is voor een voorstelling in de open lucht zelfs opmerkelijk goed. Een klein schoonheidsfoutje was de wisseling van de eerste naar de tweede dvd-laag na de eerste woorden van Amonasro tijdens de triomfscène. De verpakking in een kartonnen klaphoes is met smaak gerealiseerd en in het fraai geïllustreerde boekje daarbij staat een uitstekende track-indeling.