DVD-recensie
© Paul Korenhof, juli 2014
R. Strauss: Salome Erika Subbegardh (Salome), Dalia Schächter (Herodias), Robert Brubaker (Herodes), Mark Milhofer (Narraboth), Mark S. Doss (Jochanaan), Nora Sourouzian (Page der Herodias), Gabriele Mangione (1. Jude), Paolo Cauterucci (2. Jude), Dario Di Vietri (3. Jude), Ramtin Ghazavi (4. Jude), Masashi Mori (5. Jude, Ein Cappadocier), Rainer Zaun (1. Nazarener, 2. Soldat), Paolo Paolillo (2. Nazarener), Cesare Lana (1. Soldat), Edoardo Milletti (Ein Sklave), Teatro Cumonale di Bologna Arthaus Musik 108 096 (Blu-ray) Opname: Bologna, 16 januari 2010 |
 |
Hoogtepunt van het seizoen 2009-2010 in Bologna was de lang verwachte première van Salome met in de hoofdrol Nadja Michael, die we inmiddels ook al kennen van een opname uit de Scala in de nog altijd fascinerende enscenering van Luc Bondy en in een registratie uit Covent Garden in de spectaculaire maar minder sfeerrijke en weinig subtiel-decadente versie van David McVicar. Desondanks werd besloten ook de nieuwe productie van Gabriele Lavia voor televisie op et nemen en later op dvd en BD uit te brengen.
Toen het eenmaal zover was, bleek Nadja Michael echter niet beschikbaar en werd haar plaats ingenomen door de Zweedse sopraan Erika Sunnegardh, die de gelegenheid dankbaar aangreep en zich met zichtbaar met hart en ziel in de productie stortte. Hoewel in het midden en laag van haar stem iets meer kleuring wenselijk zou zijn, komt zij tot een vocaal alleszins overtuigende vertolking, waarbij haar lichte timbre en vrije hoogte bijdragen aan een 'kinderlijker' klank dan we meestal in deze rol horen.
Tegenover de vertolking van Sunnegardh staan betrouwbare maar niet echt opvallende rollen van Mark Doss als een wat oudere Jochanaan die niet echt waar maakt dat Salome zo door hem gefascineerd wordt, en Robert Brubaker als een vooral vocaal sterk Herodes. De vlakke en vocaal onzekere Herodias van Dalia Schächter blijft daarbij wat achter en de sterk vibrerende Narraboth van Mark Milhofer maakt de openingsscène niet bepaald tot het hoogtepunt van deze uitvoering. Ook daarna staat de voorstelling niet altijd op een niveau dat een uitgave rechtvaardigt. Zo wordt het ensemble van de vijf Joden door jonge, in slecht Duits zingende Italianen zodanig aangezet dat het effect wel lachwekkend is, maar niet altijd op de juiste manier, en ook de andere rollen zijn niet over de hele linie bezet op het niveau dat we uit Duitse theaters gewend zijn.
De regie van Gabriele Lavia vormt een typisch voorbeeld van modern realisme waarbij alles zo hard en expliciet mogelijk getoond moet worden niets meer aan de verbeelding wordt overgelaten. Dat de combinaties van theatrale suggestie met de fantasie van de toeschouwers veel meer kan bereiken, ontgaat ook deze regisseur, die on sniet alleen een naakte Salome toont, maar ook het opgetakelde hoofdloze lichaam van Jochanaan. Ik kan daaraan hooguit toevoegen dat dit alles past bij een toneelbeeld dat niets decadents of exotisch heeft, maar het verhaal plaatst in een militaristische 20ste-eeuwse omgeving. Weliswaar zien we daar zowel revolvers als speren en zowel moderne uniformen als een lendendoek, terwijl Salome haar slotscène mag zingen vanaf ene reusachtig hoofd dat door de decorvloer is heengebroken, maar dat is te weinig om het werk boven deze actualisering te laten uitstijgen. Pas aan het slot, als het toneel geleidelijk donkerder wordt en de eeuwig aanwezige maan een dominante factor wordt, versmelten werk en uitvoering tot de eenheid die deze eenakter zo weergaloos fascinerend kan maken.
Het aanvankelijke contrast tussen zakelijke 20ste eeuw beelden en het exotisme, zowel bijbels als decadent, dat in de partituur van Strauss doorklinkt, wordt versterkt door de verzorgde verklanking door Nicola Luisotti en het orkest van het Teatro Comunale. Helaas is de opname door de RAI in die zin 'typisch Italiaans', dat de stemmen sterk prominent zijn weergegeven en dat het orkest daar door de audiotechnici als niet al te opdringerige 'begeleiding' onder is geplaatst. Helaas. Italianen schijnen nog steeds niet te begrijpen dat bij Strauss het orkest de hoofdrol speelt en dat uiteindelijk de slotmaten van werken als Salome en Elektra de toeschouwer ongeveer uit zijn stoel moet blazen.