DVD-recensie
Betoverende samenzang
© Paul Korenhof, december 2012
 |
Rossini: Sigismondo
Daniela Barcellona (Sigismondo), Olga Peretyatko (Aldimira), Manuela Biscieglie (Anagilda), Andrea Concetti (Ulderico, Zenovito), Antonio Siragusa (Ladislao), Enea Scala (Radoski), koor en orkest van het Teatro Comunale Bologna
Dirigent: Michele Mariotti
Regie: Damiano Michieletto
Arthaus Musik 108 062 (Blu-ray)
Opname: Pesaro, Rossini Opera Festival 2010
Weinig operamomenten kunnen zo meeslepend zijn als de duetten voor vrouwenstemmen van Rossini en Bellini. Zeker op dat punt heb ik genoten van deze Sigismondo, opgenomen tijdens het Rossini Opera Festival in Pesaro van 2010 en als ik het duo Peretyatko-Barcellona niet op één lijn plaats met Sutherland-Horne of Caballé-Verrett, is het vooral omdat Olga Peretyatko (nog) niet de stem heeft voor het grote romantische repertoire. Beatrice di Tenda of Semiramide hoor ik haar nog niet zo snel zingen, laat staan Norma, maar in het lichtere repertoire heeft zij haar naam inmiddels ruimschoots gevestigd (haar vertolking in Rossini's Il Turco in Italia was vorig jaar een hoogtepunt van het Amsterdamse operaseizoen) en ook Donizetti's Linda di Chamounix ligt al niet meer buiten haar mogelijkheden.
De mezzosopraan Daniela Barcellona draait iets langer mee (ik hoorde haar voor het eerst als La badessa in Puccini's Suor Angelica tijdens de Kerstmatinee 1999) en heeft zich al een tiental jaren geldeen opgeworpen als de legitieme opvolgster van de veel te vroeg overleden Lucia Valentini-Terrani. Als Rossini-vertolkster evenaart zij haar voorgangster bovendien in levendigheid en in de uitgebalanceerde kleuring van haar timbre, terwijl zij nooit vervalt in de donkere borsttonen van Marilyn Horne, terwijl zij haar Amerikaanse collega wel evenaart in de plaatsing en afwerking van haar coloraturen. Daarnaast treft Barcellona door haar doorleefde vertolkingen, waarvan de intensiteit altijd ver boven haar virtuositeit uit stijgt. Zo ook hier, waar zij in zang en spel weet te overtuigen met alle emotionele schakeringen van haar rol, beginnend in waanzin, maar daarna via berouw en verdriet uiteindelijk afsluitend met een vreugdevol einde.
Twee fraaie stemmen hoeven nog geen uitzonderlijk duo op te leveren, maar hier gebeurt dat bijzondere dat we ook horen bij andere befaamde duo's. Er gebeurt iets waardoor twee solisten die ieder vocaal en stilistisch al een uitzonderlijk niveau bereiken, in hun samenzang daar nog boven uit lijken te stijgen en daarmee aan de muziek een extra dimensie lijken toe te voegen. En als in dit geval iets als een enkele inzet niet volmaakt is, mogen we niet vergeten dat we hier te maken hebben met een live-opname uit het theater, waar de beide zangeressen niet altijd zo dicht bij elkaar staan als voor samenzang ideaal zou zijn.
Een grote verrassing vormt de Ladislao van de tenor Antonio Siragusa, over wie ik ooit minder vriendelijke zingen zei na een radio-uitzending van Bellini's La sonnambula uit Wenen. Sindsdien heeft zijn zuiver lyrische tenor zich ontwikkeld tot een krachtig instrument dat hij inmiddels ook met kracht en precisie weet te hanteren. Natuurlijk behoeft hij als de schurk in dit stuk geen fluwelen lyriek te ontplooien, maar zijn virtuositeit is bewonderenswaardig. Fraai van klank en prachtig in stijl zijn ook de bijdragen van de sopraan Manuela Bisceglie als Anagilda, de zuster van Ladislao, en van Andrea Concetti, die in zijn dubbelrol frappeert met een kernachtige maar 'slanke bas' zoals we die kennen van Samuel Ramey in zijn jonge jaren.
De jonge dirigent Michele Mariotti houdt met het ensemble van het Teatro Comunale di Bologna een warm pleidooi voor deze onbekende muziek, hoewel het woord 'onbekend' niet helemaal op zijn plaats is. Met deze vroege opera. een van zijn eerste serieuze werken, had de componist in 1814 bij het Venetiaanse publiek zo weinig succes, dat hij er kennelijk van uit ging dat niemand ooit nog belangstelling zou hebben voor de partituur. Dat betekent dus dat hij diverse delen opnieuw heeft gebruikt, zodat we heel wat maten tegenkomen die we, letterlijk of in bewerking, terugvinden in onder andere Il barbiere di Siviglia en La Cenerentola, terwijl de eerste maten van de ouverture herinneren aan Il turco in Italia, een opera die enkele maanden eerder in Milaan in première was gegaan.
Bijna twee eeuwen na die eerste Venetiaanse uitvoeringen moeten we constateren dat Sigismondo muziekdramatisch zeker geen sterke opera is, maar dat de partituur beslist niet minder interessant is dan die van Aureliano in Palmira uit 1813, en dat sommige momenten zelfs behoorlijk onconventioneel waren, alsof Rossini in dit werk bewust experimenteerde met de relatie tussen karakterisering van personages en muzikale vormgeving.
Ondanks het niet echt sterke libretto zorgt de tekening van de personages en van de situatie waarin zij zich bevinden, dramaturgisch voor een interessant aspect. De Poolse koning Sigismondo heeft geleidelijk zijn verstand verloren nadat hij vijftien jaar geleden zijn vrouw Aldimira wegens overspel ter dood heeft laten brengen. Hij werd daartoe aangezet door zijn Jago-achtige vriend Ladislao, die in werkelijkheid zelf verliefd was op Aldimira en haar bijna verkracht en vermoord had. Aldimira is echter aan haar executie ontkomen en heeft zich al die tijd verborgen gehouden zonder Sigismondo te kunnen vergeten.
Het libretto van Foppa beschrijft meer het groeiend inzicht van de personages in hun eigen situatie dan de handeling die weer alles tot een goed einde brengt (behalve natuurlijk voor de toch wel enigszins door zijn geweten geplaagde Ladislao en diens zuster Anagilda). Regisseur Damiano Michieletto verplaatste het geheel naar het einde van de 19de eeuw en situeerde het eerste bedrijf in een inrichting waar Sigismondo behandeld wordt. Die oplossing werkt verrassend goed ondanks enkele minder logische elementen. Tenslotte blijft de hoofdpersoon een vorst en het is vreemd die op een zaaltje met ziekenfondsbedden te zien liggen. Nog vreemder is trouwens dat de andere patiënten vrijelijk in en uit kunnen lopen, zelfs in die mate dat we hen in de tweede akte door de ramen van het koninklijk paleis naar binnen zien kijken. Afgezien van dergelijke details resulteerde leverde deze aanpak in een sterke voorstelling die de reacties van de personages prima doet aansluiten bij de tekst van Foppa en de muziek van Rossini. Zo hoort het natuurlijk ook, maar in het moderne theater is dat helaas niet meer zo vanzelfsprekend.
Op de technisch uitstekende Blu-ray Disc vinden we tevens een documentaire waarin het ontstaan van deze productie wordt toegelicht. Het begeleidende boekje biedt ondanks een geringe omvang zowel de indeling in tracks en een korte synopsis als een verhelderende toelichting.