Rimski-Korsakov: De gouden haan

Albert Schagidullin (Tsaar Didon), Ilija Levinski (Prins Guidon), Andrej Breus (Prins Afron), Ilija Nannik (Generaal Polkan), Jelena Manistina (Amelfa), Barry Banks (De astroloog), Olga Trifonova (De tsarina van Sjemakha), Yuri Maria Saenz (De gouden haan), koor van het Mariinski Theater, Sint-Petersburg, Orchestre de Paris
Dirigent: Kent Nagano
Regie: Ennusoke Ichikawa

Arthaus Musik 107 387

Opname: Théâtre Châtelet, Parijs, december 2002

 

 

---

Het sprookje van De gouden haan, gebaseerd op een verhaal van Poesjkin, heeft in de handen van Rimski-Korsakov en zijn librettist Vladimir Bel'sky een muzikaal en theatraal kleurrijke opera opgeleverd, maar er is een heel goede regisseur nodig om er een boeiende voorstelling van te maken. Het probleem is niet zozeer de sprookjessfeer of het feit dat een van de hoofdpersonen een haan met een vrouwenstem is, maar vooral het feit dat geen van de personages uitgroeit tot een geloofwaardig mens. Rimski's Russische sprookjes hebben het bij voorbaat al moeilijk op het westerse toneel, maar wanneer zij ook nog nadrukkelijk gepresenteerd worden als moraliteit en misschien ook nog een voor ons moeilijk navoelbaar satirisch karakter hebben, wordt de culturele barrière wel erg hoog.

De gouden haan bevat niet alleen verrukkelijke muziek, maar ook was dit werk in het westen ooit Rimski's populairste opera. Beide feiten in combinatie met het allegorische karakter blijven intrigerend genoeg om steeds opnieuw een poging te wagen het werk op het toneel te zetten. De San Francisco Opera presenteerde in 1984 een mogelijke oplossing voor het ondramatische karakter door de enscnering toe te vertrouwen aan een befaamde Japanse Kabuki-meester, Ennosuke Ichikawa, die er met zijn team in ieder geval in slaagde een kleurrijke, fraai gestileerde en daardoor visueel boeiende voorstelling van de grond te krijgen. Dramatisch bleef het ook in deze productie allemaal een beetje voortkabbelen, vooral in de eerste twee bedrijven, maar de oorzaak daarvan lag toch vooral in het werk zelf. Eerder kan men Ichikawa prijzen dat hij niet geforceerd naar 'dramatiek' heeft gezocht en helemaal vertrouwde op zijn eigen beeldende kracht.

Toen het Parijse Théâtre Châtelet in het seizoen 2002-2003 met medewerking van het Mariinski Theater in Sint-Petersburg een 'Saison Russe' organiseerde, stond ook Ichikawa's enscenering van De gouden haan op het programma en de dvd-registratie daarvan blijkt zonder meer het bekijken en zeker het beluisteren waard (dat laatste kan tenslotte ook zonder beeld…). Daarvoor zorgen om te beginnen dirigent Kent Nagano en het Orchestre de Paris die het kleurenpalet van Rimski-Korsakov doet stralen en flonkeren op een manier die een spannender verhaal suggereert dan de opera al met al te bieden heeft.
Bij de solisten, voor het merendeel afkomstig uit Oost-Europa, wordt de kroon weggedragen, en wel in het bijzonder door de tenor Barry Banks als een vocaal trefzekere astroloog en de bariton Albert Schagidullin als een sonore maar bij vlagen ook fragiele Didon. De sopraan (of mezzosopraan?) Yuri Maria Saenz miste helaas de 'gouden' virtuositeit om het bovennatuurlijke karakter van de gouden haan ook in haar stem te laten doorklinken, terwijl ik bij de coloratuursopraan Olga Trifonova de betoverende virtuositeit miste, die van de koningin van Sjemakova een Russische 'koningin van Sjeba' maakte.