Händel: Hercules.

William Shimell (Hercules), Joyce DiDonato (Dejanira), Toby Spence (Hyllus), Ingela Bohlin (Iole), Malena Ernman (Lichas), Simon Kikrbridge (Priest of Jupiter), Orchestre et Choeur des Arts Florissants.
Dirigent: William Christie.
Regie: Luc Bondy.

(Bel Air BAC013) (2 dvd's).

 

 

 

 

 

---

Een nieuwe opname van het Engelse 'oratorium' Hercules werd niet alleen een nieuw hoogtepunt in de Händel-discografie. De ontwapenende natuurlijkheid in de enscenering van Luc Bondy was ook een verademing na de gewrongen, drammerige en alles-er-met-de-haren-bijslepende  operavisie van Jossi Wieler (van wie ons in Amsterdam nog een Da Ponte-cyclus te wachten staat.). Deze Hercules, die op 22 december 2004 werd opgenomen in het Parijse Palais Garnier (de 'Opéra'), levert tevens het zoveelste bewijs dat Händel in zo'n zogenaamd oratoria vaak een veel grotere mate van dramatiek kon bereiken dan in een aan ijzeren regels gebonden opera seria. Het paleis van de Griekse spierbundel Hercules (Herakles), die in deze opera te gronde gaat aan de op niets stoelende jaloezie van zijn echtgenote Dejanira, werd door Bondy verplaatst naar onze tijd en toont de thuiskomst van een (Amerikaanse?) generaal uit Irak, Afghanistan of vul zelf maar in. (En kom me niet aan met uitspraken als 'Dat heeft de componist nooit gewild!' Ten eerste weten we  niet wat hij gewild heeft, maar bovendien heeft Händel zelf zijn opera's altijd alleen maar in eigentijdse kostuums zien opvoeren. Hij zou waarschijnlijk hoogst verbaasd zijn geweest als hij enkele van die 'historisch verantwoorde ensceneringen uit de twintigste eeuw had gezien - en hij niet alleen!)

Waar het in deze opvoering om gaat is de menselijke emotie en die wordt door Bondy op indrukwekkende wijze getoond. We zien zowel de zelfverzekerdheid met daarna een groeiende verwarring van Hercules en ook de verschillende verschillende emoties van Hyllus en Iole in een soort Idamante-Ilia-relatie, maar bovenal confronteert hij ons met Dejanira, de feitelijke hoofdpersoon in deze opera en een van Händels best uitgewerkte karakters. Op haar aanvankelijke smart volgen achtereenvolgens vertwijfeling, groeiende jaloezie, wraakzucht en uiteindelijk wanhoop, zelfverwijt en pure waanzin als haar echtgenoot als gevolg van haar blinde jaloezie aan zijn einde is gekomen. Wiliam Christie, die in de loop der jaren een werkelijk verrassend gevoel voor drama heeft ontwikkeld volgt Bondy met een vitale verklanking van Händels muziek, waarbij de huidige musici van Les Arts Florissants andermaal hun hoge niveau kunnen bewijzen. In het centrum van de uitvoering staat echter de mezzosopraan Joyce DiDonato, na Lorraine Hunt de tweede grote Amerikaanse alt-mezzo die haar affectie met het barokrepertoire verbindt met een in ieder opzicht overtuigende theaterpersoonlijkheid. Er zijn van die solisten die een zeldzame gave lijken te hebben om hun emoties rechtstreeks in het gevoelsleven van de toeschouwer te kunnen projecteren en DiDonato is er één van. Hoe fraai zij daarbij zingt, registreer je als luisteraar bijna niet eens meer, zo word je in het theater door haar meegesleept, en kijkend naar de dvd had ik weer diezelfde ervaring.

Op bijna hetzelfde niveau staat de Iole van Ingela Bohlin, die de moeilijke taak heeft de meisjesachtige onschuld te spelen en toch voldoende de uitstraling te hebben van een mogelijke 'rivale' om de jaloezie van Dejanira aanvaardbaar te maken. Jammer dat haar directe tegenspeler, de tenor Toby Spence, als een fraai zingende en prima acterende Hyllus toch net iets te weinig persoonlijkheid neerzet. Het tegenovergestelde gebeurt met de titelheld van de bariton William Shimell, minder een barokspecialist en daarmee in zijn zang minder gericht op ragfijne afwerking, maar wel een Hercules die vanaf zijn eerste opkomt onmiskenbaar 'aanwezig' is. Een voordeel van de eigentijdse enscenering is dat de heraut Lichas in een tijd waarin vrouwelijke militairen normaal zijn, geen travestierol hoefde te worden, en de warm getimbreerde mezzosopraan Malena Ernman profiteert daarvan met volle teugen.

Op de cameravoering is weinig aan te merken en de live-opname klinkt dermate helder en goed in balans, dat deze Hercules ook als audio-opname een grote aanwinst genoemd kan worden. Een woord van kritiek betreft helaas het feit dat het boekje bij deze dvd-uitgave zo aan de oppervlakte blijft, zelfs op punten waar het gewone informatie zou moeten bieden. Zo is het voor iemand die het werk (en de solisten) niet kent, onmogelijk om meteen te weten wie het eerste personage is dat aan het woord komt en daar meteen een aria gaat staan zingen. De track-indeling vermeldt dat niet, de synopsis al helemaal niet (daaruit zou je zelfs de indruk kunnen krijgen dat het werk begint met een koorscène).