DVD-recensie
Verismo in topbezetting
© Paul Korenhof, november 2016
Giordano: Andrea Chénier Jonas Kaufmann (Andrea Chénier), Eva-Maria Westbroek (Maddalena di Coigny), Zeljko Lucic (Carlo Gérard), Denyce Graves (Bersi), Elena Zilio (Madelon), Rosalind Plowright (Contessa di Coigny), Roland Wood (Roucher), Peter Coleman-Wright (Fléville), Eddie Wade (Fouquier-Tinville), Adrian Clarke (Mathieu), Carlo Bosi (Un 'incredibile'), Peter Hoare (Abbé), Jeremy White (Schmidt), John Cunningham (Il Maestro di Casa), Yuriy Yurchuk (Dumas) |
 |
Ruim een halve eeuw geleden constateerde opera- en stemmenkenner Leo Riemens al dat Duitse tenoren zich verbazend goed thuis lijken te voelen in het Italiaanse veristische repertoire. Jonas Kaufmann bewijst hier dat dit nog steeds zo is, al is er wel een groot verschil. De Duitse tenoren in Riemens' tijd zongen meestal in hun eigen taal waarvan zij bij elk woord ook de bijbetekenissen en de daarmee verbonden associaties haarfijn aanvoelden. Hier horen we een Duitse tenor, een Nederlandse sopraan en een Servische bariton, drie voortreffelijke zangers die zich ook in dit repertoire thuis voelen, maar die geen van drieën met het Italiaans zijn opgegroeid. De vergelijking van alleen al het derde bedrijf met de opnamen van illustere trio's uit de lp-tijd als Tebaldi-Del Monaco-Bastianini en Stella-Corelli-Sereni laat een wereld van verschil horen. Hier luister ik vol bewondering naar een uitstekende uitvoering op het hoogste denkbare huidige niveau, daar werd ik meegesleept door de hartstochten waarvan ieder woord doortrokken was!
Al bij de eerste kennismaking in de bioscoop werd ik door deze uitvoering
overigens vooral muzikaal vervoerd, en dan in het bijzonder door de idiomatische
aanpak van Antonio Pappano die flexibiliteit en klankverzorging combineert
met een voluptueuze orkestklank en een van dramatiek doortrokken frasering.
Zijn solisten trekt hij daarbij mee met voorop een stralend en waar nodig
met poëzie gezongen titelrol van Kaufmann, momenteel zonder meer
de eerste keus voor dit repertoire. Als Maddalena laat Eva-Maria Westbroek
eveneens geen wens onvervuld en ik krijg de indruk dat deze rol, vol serieuze
dramatiek, haar toch beter ligt dan de flirterige en speelse Manon Lescaut
die zij onlangs in Amsterdam zong.
Wel een probleem heb ik met Zeljko Lucic. Hij is momenteel zonder twijfel een van de beste baritons voor het Italiaanse repertoire en als Macbeth of Rigoletto volledig op zijn plaats, maar ik zie en hoor in hem geen hartstochtelijke jonge minnaar als Luna in Il trovatore of Carlo Gérard in deze opera. Zijn stem mist de straling en de kern van zangers als Ettore Bastianini, Robert Merrill en Sherrill Milnes, die aan een baritonpartij een jeugdig élan wisten te verlenen. Mijn grootste bezwaar treft de scène met 'Nemico della patria' in het derde bedrijf. Die klinkt vooral politiek gedreven, maar dat Gérard's handelen daar van hartstocht en erotiek doortrokken is, hoor ik bij Lucic met de beste wereld van de wereld niet terug. Afgezien van een niet helemaal vrij stralende hoogte horen we een uitstekend gezongen vertolking, maar in deze opera is hij niet de juiste man op de juiste plaats.
Regisseur David McVicar maakt er een fraai historisch prentenboek van met een overwegend goede personenregie en doet gelukkig geen moeite het verhaal te 'updaten'. Ik moet er ook niet aan denken: Andrea Chénier in het Parijs van de jaren zestig met Jean-Paul Sartre in de hoofdrol, Simone de Beauvoir als Maddalena en André Malraux als Carlo Gérard! Een paar details zijn minder geslaagd, bijvoorbeeld de sterk acterende Carlo Bosi als 'incredibile', een rolletje dat juist wint bij minder 'uitbeelding' en strakker, bijna slangachtig zingen. Ook zijn er weer diverse overbodige details te zien, zoals het sentimentele scènetje van de door Maddalena geredde Idia Legray met haar kind in het laatste bedrijf.
De neiging tot 'acteren' zien we bij de meeste kleinere mannelijke rollen - die over het algemeen overigens wel goed gezongen worden - en op het overdrevene af bij het rolletje van de oude Madelon in het derde bedrijf. Gelukkig geldt dit minder voor Maddalena's moeder, hier een uitstekende karakterrol in handen van Rosalind Plowright, en haar 'gezelschapsdame' Bersi, overtuigend neergezet door Denyce Graves, een grote Carmen van weleer.
Mijn enige substantiële bezwaar tegen de enscenering is echter dat de regisseur de eerste akte, of beter: de personages in de eerste akte niet altijd serieus lijkt te nemen. Natuurlijk zien wij daar de Franse provinciale adel in de nadagen van het onbezorgde leven, maar dat wil niet zeggen dat de leden ervan allemaal karikaturen waren of dat Giordano hen als karikaturen heeft willen neerzetten. Wie dat niet ziet, mist toch een essentieel element in een akte die hier meer een parodie wordt dan een tijdsbeeld dat juist maximaal moet contrasteren met wat wij in de volgende bedrijven te zien krijgen.
In de bioscoop werd ik indertijd al getroffen door het uitstekende camerawerk, maar ik was daar niet helemaal weg van de muzikale balans. Die blijkt hier gelukkig op het niveau dat ik van een live-opname uit Covent Garden gewend ben en de blu-ray-disc wordt daarmee een feest voor oog en oor, een goede installatie waard. Ook aan het dvd-boekje is zorg besteed, maar weer ontbreekt een track-lijst. Wie van de ene aria naar de andere wil, moet nu terug naar het hoofdmenu of maar weer op goed geluk doorzappen. Slechte service!